Το Μουσείο Γουλανδρή γίνεται Εθνικό: Αλλάζει τα δεδομένα στη γνώση για τη φύση με έκθεση-έκπληξη

Το ethnos.gr κατέγραψε τη «μεταμόρφωση» του Μουσείου Γουλανδρή ως κιβωτός γνώσης και εμπειρίας για τη ζωή πάνω στη Γη

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 8 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Ένα νέο κεφάλαιο για την επιστήμη, τη φύση και την περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Ελλάδα ανοίγει με την επίσημη ανακήρυξη του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας ως Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας (ΕΜΦΙΓ).

Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, η Ελλάδα αποκτά έναν θεσμοθετημένο εθνικό φορέα με αποστολή τη συγκέντρωση, διαχείριση και αξιοποίηση της γνώσης που αφορά τη βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα και τις φυσικές διεργασίες που καθορίζουν τη ζωή στον πλανήτη.

Η αναγνώριση αυτή αποτελεί ορόσημο τόσο για την επιστήμη όσο και για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τη σύνδεση της γνώσης με την κοινωνία.

Με την ευκαιρία των πανηγυρικών εγκαινίων που έχουν προγραμματιστεί για τις 12 Νοεμβρίου, ενόψει της μετάβασης του Μουσείου Γουλανδρή ως Εθνικού Μουσείου, η διοίκηση και οι εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας έδωσαν το στίγμα αυτής της ιστορικής μετάβασης που θα αλλάξει τα δεδομένα για τη διαχείριση της γνώσης και της εμπειρίας γύρω από το περιβάλλον, με απώτερο στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών και την ενημέρωση κυρίως των νέων.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως η μετάβαση αυτή ταυτίζεται με μία μοναδική έκθεση με τίτλο «Βιοποικιλότητά: Όλα συνδέονται».

Κιβωτός γνώσης και εμπειρίας

«Πρόκειται για μια μόνιμη έκθεση, η οποία δημιουργήθηκε με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, και αναδεικνύει τη σημασία της βιοποικιλότητας — την αξία της για τη φύση και τον άνθρωπο — αλλά και την έννοια του “όλου” στη ζωή μας. Δείχνει δηλαδή πώς η βιοποικιλότητα αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ευημερία τόσο του ανθρώπου όσο και του πλανήτη. Η έκθεση αξιοποιεί σύγχρονα διαδραστικά μέσα, βασίζεται στην προβολή, την κίνηση, το φως και την εικόνα, και επιχειρεί με θεαματικό και παιγνιώδη τρόπο να βοηθήσει μικρούς και μεγάλους να κατανοήσουν τον ρόλο της βιοποικιλότητας», δήλωσε στο ethnos.gr η Μαρία Κατσακιώρη, επιστημονική υπεύθυνη της Έκθεσης «Βιοποικιλότητα: Όλα συνδέονται» και υπεύθυνη τομέα Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΜΦΙΓ / ΕΚΒΥ (Εθνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων) με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

Εξωστρέφεια και επικοινωνία

Η διοίκηση του Εθνικού Μουσείου Γουλανδρή έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην εξωστρέφεια και στην επικοινωνία, εγκαινιάζοντας πρωτοποριακές μεθόδους μέσω των social media και διαδραστικών εφαρμογών, ενώ μία φορά τον μήνα ανοίγει τις πόρτες του για δωρεάν είσοδο στο κοινό. «Μέχρι σήμερα, έχουν επισκεφθεί την Έκθεση Βιοποικιλότητας πολλά σχολεία και μεμονωμένοι επισκέπτες, ενώ συνεχώς αυξάνεται το ενδιαφέρον του κοινού. Πιστεύουμε ότι μέσα από αυτήν την εμπειρία, οι επισκέπτες συμμετέχουν ενεργά στα εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρονται εντός και εκτός του εκθεσιακού χώρου», συμπλήρωσε η Μαρία Κατσακιώρη.

H έκθεση «Βιοποικιλότητα όλα συνδέονται» παρουσιάζει εντυπωσιακά στοιχεία με σύγχρονα οπτικά εφέ στο Εθνικό Μουσείο Γουλανδρή - φωτογραφία Κώστας Ασημακόπουλος

Τα έλεγαν πριν 60 χρόνια

Το Μουσείο Γουλανδρή ιδρύθηκε πριν από σχεδόν έξι δεκαετίες από τους Άγγελο και Νίκη Γουλανδρή, δύο ανθρώπους που αφιέρωσαν τη ζωή τους στην ανάδειξη της ελληνικής φύσης και στη δημιουργία ενός ζωντανού κέντρου περιβαλλοντικής παιδείας. Έκτοτε εξελίχθηκε σε σημείο αναφοράς για την επιστημονική έρευνα, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση γύρω από το φυσικό περιβάλλον.

Διαφορετικό από άλλα μουσεία

«Η ανακήρυξή του σε Εθνικό Μουσείο αποτελεί την επίσημη αναγνώριση μιας διαδρομής γεμάτης συλλογές, ερευνητικά προγράμματα, συνεργασίες και δράσεις που έχουν συμβάλει καθοριστικά στη γνώση και προστασία της ελληνικής φύσης», τόνισε στο ethnos.gr η πρόεδρος του Δ.Σ. του Μουσείου Φάλη Βογιατζάκη και πρόσθεσε: «Το Μουσείο μας είναι διαφορετικό από τα άλλα μουσεία. Θα ρωτήσετε, γιατί; Διότι αυτό το Μουσείο σας ωθεί σε δράση — στη μάχη για τη συντήρηση της ζωής στη Γη. Τα όπλα του είναι η παραγωγή και η διοχέτευση γνώσης, καθώς και η αφύπνιση της ηθικής συνείδησης του ανθρώπου, προκειμένου να ενεργήσει για τη σωτηρία της ζωής στον πλανήτη μας».

Το Εθνικό Μουσείο Γουλανδρή έχει σπάνια εκθέματα - φωτογραφία Κώστας Ασημακόπουλος

100.000 δείγματα φυτών

Το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας διαθέτει σήμερα μία από τις σημαντικότερες συλλογές βιοποικιλότητας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με περισσότερα από 100.000 δείγματα φυτών, αποξηραμένα και διατηρημένα στο ιστορικό Ερμπάριο. Οι συλλογές αυτές ψηφιοποιούνται, προκειμένου να είναι προσβάσιμες σε επιστήμονες και πολίτες, ενώ η ενσωμάτωσή τους σε διεθνή δίκτυα δεδομένων αποτελεί βασική προτεραιότητα της νέας εποχής του Μουσείου. Η ψηφιοποίηση, η συστηματική καταγραφή και η επιστημονική διασύνδεση των δεδομένων αυτών δημιουργούν έναν εθνικό κόμβο γνώσης για τη φύση και το περιβάλλον.

Πρωτοπόρο στην περιβαλλοντική εκπαίδευση

Το ΕΜΦΙΓ παραμένει πρωτοπόρο και στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Κάθε χρόνο υποδέχεται περισσότερους από 60.000 επισκέπτες, εκ των οποίων οι μισοί είναι μαθητές. Μέσα από προγράμματα όπως «Κλιματική Αλλαγή κι Εμείς» και «Βιοποικιλότητα: Όλα συνδέονται», το Μουσείο συνδυάζει τη θεωρία με τη βιωματική εμπειρία, ευαισθητοποιώντας τη νέα γενιά απέναντι στις περιβαλλοντικές προκλήσεις.

Από το 2026 προγραμματίζεται ένα νέο κύμα δράσεων, με διαδικτυακά μαθήματα για σχολεία απομακρυσμένων περιοχών, μουσειοσκευές που θα ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα και μια νέα ψηφιακή, διαδραστική έκθεση με τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, που θα ανανεώσει ριζικά την εμπειρία του επισκέπτη.

Το Εθνικό Μουσείο Γουλανδρή είναι πλέον Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας - φωτογραφία Κώστας Ασημακόπουλος

Η Ελλάδα έχει το μουσείο της

«Η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά στην ιστορία της έναν θεσμοθετημένο εθνικό φορέα που έχει ως αποστολή τη συγκέντρωση, τη διαχείριση και την αξιοποίηση της γνώσης γύρω από τη βιοποικιλότητα, τα οικοσυστήματα και τις φυσικές διεργασίες που καθορίζουν τη ζωή στον πλανήτη. Πρόκειται για ένα σημαντικό θεσμικό ορόσημο που σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την επιστήμη, την προστασία της φύσης και τη σύνδεση της γνώσης με την κοινωνία. Είναι το αποτέλεσμα της πολύχρονης και πρωτοπόρας έρευνας και αναζήτησης του Άγγελου και της Νίκης Γουλανδρή, που πριν από 60 χρόνια μιλούσαν για έννοιες που τότε ήταν άγνωστες αλλά σήμερα είναι βασικοί πυλώνες για τη διαχείριση του περιβάλλοντος», δήλωσε η Νικόλ Κυριακοπούλου, Εκτελεστικό μέλος Δ.Σ. και Εκτελεστική Διευθύντρια του Μουσείου Γουλανδρή.

Κορυφαίες συνεργασίες

Η νέα ταυτότητα του Μουσείου δεν περιορίζεται στα ελληνικά σύνορα. Το ΕΜΦΙΓ φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως εθνικός κόμβος γνώσης για τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον, συντονίζοντας δεδομένα από ερευνητικούς φορείς, πανεπιστήμια και δημόσιες υπηρεσίες. Στόχος είναι η συγκέντρωση και αξιοποίηση της επιστημονικής πληροφορίας, η υποστήριξη της πολιτείας στη διαμόρφωση περιβαλλοντικών πολιτικών και η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Παράλληλα, ενισχύει τη διεθνή του παρουσία μέσω συνεργασιών με αντίστοιχα μουσεία του εξωτερικού και συμμετοχής σε διεθνείς πρωτοβουλίες όπως το Knowledge Hub on Blue Carbon, το ECOSTAT και το FreshWater Challenge. Προγραμματίζει συμπαραγωγές εκθέσεων – πρώτη συνεργασία με το Μουσείο Κανελλόπουλου.

Το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή αξίζει να το επισκεφθούν όλοι οι Έλληνες - φωτογραφία Κώστας Ασημακόπουλος

Μελέτη για το Αλτσχάιμερ

Η ερευνητική δραστηριότητα του Μουσείου είναι έντονη και πολυδιάστατη. Το Εργαστήριο Οικολογίας Εδάφους μελετά την ποιότητα των εδαφών και τις επιπτώσεις της γεωργίας ακριβείας, το Βιοαναλυτικό Εργαστήριο ερευνά τις φαρμακευτικές ιδιότητες των ελληνικών φυτών με εφαρμογές σε ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ και η οστεοπόρωση, ενώ το Εργαστήριο Ποιότητας Υδάτων παρακολουθεί τη χημική και οικολογική κατάσταση 74 λιμνών της χώρας, σε συνεργασία με το ΕΚΒΥ και το Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η Nature Team

Παράλληλα, το Μουσείο εγκαινιάζει τη Nature Team, μια νέα κοινότητα φίλων και εθελοντών που θα συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις στη φύση, δίπλα σε επιστήμονες. Στόχος είναι η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης και η δημιουργία ενός ζωντανού οικοσυστήματος γύρω από το Μουσείο, που θα εμπνέει συμμετοχή και ευθύνη.

Έρευνα και εκπαίδευση

«Οι δύο βασικοί πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται το Μουσείο είναι οι αρχές του σεβασμού προς το περιβάλλον και της ειλικρίνειας στη λειτουργία του. Για να το κάνουμε λίγο πιο συγκεκριμένο, οι δύο κύριοι άξονες είναι η έρευνα και η εκπαίδευση.Μέσα από τα προγράμματα και τις διαδικασίες που αναπτύσσονται για πρώτη φορά, ξεκινάμε κι εμείς την εκπαίδευση μέσω διαδικτύου. Θα ξεκινήσουμε με προγράμματα ηλεκτρονικής συμμετοχής και ψηφιακής ελευθερίας. Τα πρώτα προγράμματα που θα υλοποιηθούν θα αφορούν την ψηφιακή προσβασιμότητα», τόνισε η Διευθύντρια Ανάπτυξης του ΕΜΦΙΓ Γεωργία Ζαννιά.

Το όραμα έγινε πράξη

Με τη νέα του θεσμική υπόσταση, το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή γίνεται ο εθνικός θεματοφύλακας της ελληνικής φύσης — ένα σύγχρονο κέντρο γνώσης, έρευνας και ευαισθητοποίησης. Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση απειλεί το μέλλον του πλανήτη, το Μουσείο καλεί πολίτες, επιστήμονες και φορείς να σταθούν στο πλευρό του, συνεχίζοντας το όραμα των ιδρυτών του, που δεν ήταν άλλο από την προστασία της ζωής στη Γη.