Πρόγραμμα Διατηρώ για εγκαταλελειμένα κτίρια στα πρότυπα του Εξοικονομώ-Αυτονομώ

Ειδικό χρηματοδοτικό εργαλείο που θα προσιδιάζει στη λογική του «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» ετοιμάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος για τη διάσωση από την εγκατάλειψη του διατηρητέου κτιριακού αποθέματος της χώρας και αφορά τα εγκατακελειμμένα κτίρια πολλά από τα οποία είναι ετοιμόρροπα.

Το πρόγραμμα «Διατηρώ», οι βασικοί άξονες του οποίου αναμένεται να ανακοινωθούν το προσεχές διάστημα, θα έχει στόχο μεταξύ άλλων και τη δημόσια ασφάλεια δεδομένου ότι πολλά από τα εν λόγω κτίρια είναι αφημένα στο χρόνο και επικίνδυνα. Μία από τις βασικές αιτίες ήταν η οικονομική αδυναμία των ιδιοκτητών τους να τα συντηρήσουν.

Αν και οριστικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμα, εξετάζεται να μπορούν να ενταχθούν σε αυτό εκτός των κτιρίων που είναι χαρακτηρισμένα ως διατηρητέα ή μνημεία, ιστορικά κτίρια και κτίρια εντός παραδοσιακών οικισμών, αλλά και κατασκευές του Μεσοπολέμου ή νεοκλασικά ακόμα και αν δεν έχουν χαρακτηριστεί μέχρι τώρα.

Αυτό που έχει ανακοινωθεί μέχρι τώρα είναι ότι η συγκεκριμένη δράση θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης με εκτιμώμενο προυπολογισμό τα 200 εκατομμύρια ευρώ.

Το πρόγραμμα θα είναι σχεδιασμένο έτσι, ώστε τα κτιρία αυτά να μπορούν να αποκατασταθούν συνολικά ή να γίνουν σημειακές παρεμβάσεις που αφορούν τη στατικότητά τους, ενώ για την επιλογή των δικαιούχων εξετάζεται η εφαρμογή εισοδηματικών κριτηρίων.

Εκτιμάται ότι στο πρόγραμμα, για τις ανάγκες του οποίου θα αναπτυχθεί η απαραίτητη ψηφιακή πλατφόρμα θα μπορούν να ενταχθούν περισσότερα από 5.000 κτίρια με παρεμβάσεις που θα αφορούν από τον καθαρισμό προσόψεων, τα σωστικά μέτρα για την αποφυγή κατάρρευσης των κτιρίων έως την αποκατάσταση του εσωτερικού τους χώρου.

Στόχος η λιγότερη γραφειοκρατία

Στόχος είναι ο σχεδιασμός της δράσης να είναι τέτοιος, ο οποίος θα ελαχιστοποιεί τη γραφειοκρατία χωρίς όμως εκπτώσεις στη μεθοδολογία ή στα υλικά που θα επιλεγούν για τις παρεμβάσεις. Γι΄αυτό και θα υπάρξει στενή συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Περιβάλλοντος και Πολιτισμού ώστε αφενός να συντμηθούν κατά το δυνατόν οι χρόνοι αδειοδότησης και αφετέρου να υπάρξει ανταλλαγή τεχνογνωσίας.

Εκτός της ειδικής αντιμετώπισης που απαιτούν τα διατηρητέα κτίρια και μνημεία, για το υπουργείο Περιβάλλοντος και το κεφάλαιο των υπόλοιπων εγκαταλελειμμένων ή και ετοιμόρροπων κτιρίων αποτελεί πρώτη προτεραιότητα, την οποία έφερε στο φως ο χαμός των δύο μαθητών στη Σάμο εξαιτίας του πρόσφατου σεισμού στο νησί.

Το πρόγραμμα αντιμετώπισης των επικίνδυνων κτιρίων προχωρεί με γοργούς ρυθμούς, ενώ οι σχετικές αυτοψίες συνεχίζονται συχνά με την παρουσία της ηγεσίας του υπουργείου προκειμένου να τονιστεί η προτεραιότητα της δράσης που στόχο έχει την προστασία της ανθρώπινης ζωής, τη θωράκιση πόλεων και οικισμών απέναντι σε φυσικές καταστροφές και την προστασία της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης με τον γ.γ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιο Μπακογιάννη πραγματοποίησαν αυτοψία σε ετοιμόρροπο ακίνητο στο Μαρούσι. Λίγες ημέρες αργότερα και ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Δημήτρης Οικονόμου πραγματοποίησε αυτοψία σε δύο ετοιμόρροπα κτίρια στην περιοχή της Μάνδρας, ενώ και ο γ.γ. Ευθύμιος Μπακογιάννης έκανε αυτοψία σε ετοιμόρροπα και επικίνδυνα κτίρια του Ηρακλείου.

Οπως εξήγησε σε δηλώσεις του ο κ. Μπακογιάννης, στο υπουργείο εκτός του χρηματοδοτικού εργαλείου «Διατηρώ» ετοιμάζονται ακόμα δύο χρηματοδοτικά εργαλεία. Το ένα έχει θεσμοθετηθεί ήδη και είναι η «Τράπεζα Γης» από την μεταφορά συντελεστή δόμησης, η οποία θα τεθεί σε εφαρμογή το προσεχές εξάμηνο δίνοντας τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των διατηρητέων κτιρίων να δώσουν τους τίτλους του υπόλοιπου συντελεστή και να μπορέσουν με τα χρήματα που θα πάρουν να αποκαταστήσουν το διατηρητέο.

Νέος ρόλος των Δήμων στα διατηρητέα κτίρια

Επιπλέον σε συνεργασία με τα υπουργεία Πολιτισμού, Υποδομών και Οικονομικών ετοιμάζεται νέο θεσμικό πλαίσιο, βάσει του οποίου θα δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να αναλαμβάνουν ένα κτίριο το οποίο είναι χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο ή είναι σε κακή κατάσταση, να το επισκευάζουν και να το χρησιμοποιούν για ένα διάστημα 10ετίας ή 15ετιας και μετά να το επιστρέφουν στον ιδιοκτήτη του, έχοντας αποσβέσει τα χρήματα τα οποία έχουν δαπανηθεί.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησαν έως τώρα οι 111 από τους 330 δήμους στο υπουργείο Περιβάλλοντος, έχουν καταγραφεί περίπου 9.300 ετοιμόρροπα κτίρια σε ολόκληρη την επικράτεια, τα περισσότερα εκ των οποίων αναμένεται να οδηγηθούν σε κατεδάφιση, δράση για την οποία θα χρηματοδοτηθούν οι δήμοι στα όρια των οποίων εντοπίζονται.

Τα περισσότερα ετοιμόρροπα κτίρια – όπως ήταν αναμενόμενο – δήλωσε ο δήμος Αθηναίων (2.863), ενώ ακολουθούν οι δήμοι Λήμνου με 1.500, Ορεστιάδας με 399, Μυτιλήνης με 285, Τεμπών με 249, Νάξου με 246 και Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου με 233 ετοιμόρροπα κτίρια.

Για την αντιμετώπιση του ζητήματος ήδη ετοιμάζεται νομοθετική ρύθμιση που θα καθιερώνει fast track διαδικασίες για την κατεδάφιση των επικίνδυνων ετοιμόρροπων κτιρίων.

Οσα δεν κατεδαφιστούν, θα μπορούν να ενταχθούν στο ευρύτερο πρόγραμμα αποκατάστασης που θα αφορά το σύνολο των ετοιμόρροπων κτιρίων και θα δίνει τη δυνατότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να προχωρεί στη συντήρησή τους εφόσον δεν εντοπίζεται ο ιδιοκτήτης τους εντός συγκεκριμένης προθεσμίας ή δεν μπορεί να επωμιστεί το κόστος και να τα εκμεταλλεύεται μέχρι την αποπληρωμή του κόστους αποκατάστασης.

Επιπλέον θα προβλεφθούν και ρυθμίσεις που θα αντιμετωπίσουν ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα, το οποίο ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, αυτό της πολυιδιοκτησίας, σε μεγάλα κτίρια που βρίσκονται στην Αθήνα και άλλες πόλεις και ο αριθμός των ιδιοκτητών τους μετριέται ορισμένες φορές σε ...εκατοντάδες.

Η ρύθμιση, την οποία ετοιμάζει το υπουργείο στηρίζεται σε πέντε βασικούς άξονες:

• Την ολοκλήρωση των δηλώσεων ετοιμόρροπων κτιρίων από τους δήμους ώστε να καταγραφεί το μέγεθος του προβλήματος και οι περιοχές προτεραιότητας καθώς αρκετά από αυτά τα κτίρια είναι επικινδύνως ετοιμόρροπα.
• Τις αυτοψίες, οι οποίες έχουν ξεκινήσει ήδη σε συνεργασία με το ΤΕΕ με στόχο να υπάρξει πλήρης καταγραφή και διαχωρισμός με επιστημονικά κριτήρια σε σχέση με το ποια είναι επικινδύνως ετοιμόρροπα και για ποια υπάρχει προτεραιότητα άμεσης παρέμβασης.
• Την ολοκλήρωση της νομοθετικής παρέμβασης σε συνεργασία με τα υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών και Πολιτισμού, η οποία χωρίς να θίγει τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας θα διευκολύνει τους δήμους ως προς την επιτάχυνση των κατεδαφίσεων όπου χρειάζεται.
• Την ανάληψη ειδικής μέριμνας για τα διατηρητέα ώστε – όπως επεσήμανε ο κ. Χατζηδάκης κατά την αυτοψία που διενήργησε με κλιμάκιο του ΤΕΕ - «να μην υπάρξει κάποια απερίσκεπτη απόφαση σε σχέση με κτίρια τα οποία έχουν μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία».
• Την προετοιμασία των μηχανισμών χρηματοδότησης και για τους ιδιοκτήτες διατηρητέων με προγράμματα, όπως το «Διατηρώ» που σχεδιάζεται στο πλαίσιο του Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και γενικότερα για την διευκόλυνση των δήμων ως προς τις κατεδαφίσεις. Ήδη το υπουργείο Ανάπτυξης έχει εγκρίνει ένα σχετικό πρόγραμμα, το οποίο αφορά στη Σάμο από όπου και η όλη προσπάθεια ξεκινά.