δημοφιλές τώρα: 
Κορονοϊός: Πώς τα social media ευνόησαν τους αντιεμβολιαστές - Ποιοι τους ακολουθούν
Ο ρόλος που έπαιξαν τα social media στη δράση του αντιεμβολιαστικού κινήματος και πώς απείλησαν το τείχος ανοσίας🕛 χρόνος ανάγνωσης: 11 λεπτά ┋
Η απόφαση για παρέμβαση της Εισαγγελίας στην υπόθεση των σεναρίων συνωμοσίας που αναρτώνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η κίνηση μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών, όπως το YouTube, να αφαιρέσουν από την πλατφόρμα διάφορα κανάλια που σχετίζονται με ακτιβιστές του αντιεμβολιαστικού κινήματος έφερε στην επιφάνεια μια ισχυρή σχέση μεταξύ της διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια και της χρήσης των social media, σε μερικές τουλάχιστον περιπτώσεις.
«Ναι» στα social media, «όχι» στο εμβόλιο
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα έρευνας που εκπόνησε πριν από κάποιους μήνες η Eurofound, η υπηρεσία της Ε.Ε. που διεξάγει πανευρωπαϊκά ερωτηματολόγια, σχεδόν οι μισοί πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εμπιστεύονται ως πρωταρχικό μέσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την ενημέρωσή τους τάσσονται αρνητικά κατά του εμβολιασμού. Πιο συγκεκριμένα, το 27% των Ευρωπαίων δεν επιθυμεί να κάνει το εμβόλιο κατά του κορονοϊού.
Είναι χαρακτηριστικό πως το 40% όσων απάντησαν πως η βασική πηγή ενημέρωσής τους είναι τα social media ή τα blogs τόνισε πως δεν είναι πιθανό να εμβολιαστεί, σε αντίθεση με όσους ενημερώνονται από τα παραδοσιακά μέσα, δηλάδή το ραδιόφωνο, την τηλεόραση ή τις εφημερίδες. Λιγότερο από το 1/5 των ομάδων αυτών δήλωσε πως δεν θα κάνει το εμβόλιο.
«Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν φέρει μια "επανάσταση" στην επικοινωνία, τόσο σε διαπροσωπικό, όσο και σε δημόσιο/μαζικό επίπεδο», επισημαίνει μιλώντας στο ethnos.gr o Σταμάτης Πουλακιδάκος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
«Ο τεράστιος όγκος επικοινωνιακού περιεχομένου που διακινείται μέσω αυτών εμφανίζει αναπόφευκτα μια ποιοτική ποικιλομορφία. Μολονότι οι εταιρείες που εξειδικεύονται σε αυτά φέρουν ευθύνη για το υλικό που κυκλοφορεί μέσω των εφαρμογών τους, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι κύριοι παραγωγοί αυτού του εξαιρετικά ποικιλόμορφου περιεχομένου είναι οι ίδιοι οι χρήστες, είτε πρόκειται για μεμονωμένα άτομα, είτε για εταιρείες, οργανισμούς ΜΜΕ κλπ», εξηγεί.
«Επί της ουσίας "εμείς" είμαστε το social media, χωρίς εμάς τους χρήστες και το παραγόμενο από εμάς περιεχόμενο, απλά δεν θα υπήρχαν. Υπό αυτή τη λογική, η όποια "ποιότητα" της πληροφορίας που διακινούνται στο διαδικτυακό κόσμο είναι ανάλογη της αντίληψης/γνώσεων/κρίσης που έχουν οι ίδιοι χρήστες - παραγωγοί της για τη βιωμένη μας πραγματικότητα. Οπότε, ναι μεν αποτελούν διαύλους διάχυσης πληροφορίας (είτε αξιόπιστης, είτε αναξιόπιστης), αλλά οι παραγωγοί είμαστε εμείς οι ίδιοι. Συνεπώς, καλό είναι να μην "ρίχνουμε την ευθύνη" αποκλειστικά σε αυτά, καθώς (και) εμείς "είμαστε" κομμάτι τους.
Στη διάδοση πληροφοριών που συμβάλλουν στη διστακτικότητα ορισμένων ανθρώπων έναντι του εμβολίου παίζουν σημαντικό ρόλο κι άλλοι παράγοντες, όπως οι ατομικές πεποιθήσεις της καθεμιάς/καθενός, τα σημαντικά επικοινωνιακά λάθη που έχουν γίνει εκ μέρους των αρμόδιων αρχών κ.α. Εξάλλου, μη αξιόπιστο περιεχόμενο μπορεί να βρει κανείς, τόσο ιστορικά, όσο και με μια συγχρονική λογική και σε παραδοσιακά (μη διαδικτυακά ΜΜΕ)», συμπληρώνει ο κ. Πουλακιδάκος.
Χάσμα ανάμεσα στις χώρες
Αξίζει να αναφερθεί πως η έρευνα κατέγραψε παράλληλα και ένα χάσμα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η πρόθεση εμβολιασμού, εκτός από τη Γαλλία και την Αυστρία, ξεπερνούσε το 60% σε όλα τα δυτικά κράτη μέλη - με τις σκανδιναβικές και μεσογειακές χώρες, τη Δανία και την Ιρλανδία να έχουν ακόμη υψηλότερα ποσοστά. Το ποσοστό στα ανατολικά κράτη - μέλη ήταν πολύ χαμηλότερο, από 59% στη Ρουμανία έως 33% στη Βουλγαρία.
Όπως διαπιστώνεται, η βασική επιρροή σε ό,τι αφορά την επιφυλακτικότητα απέναντι στα εμβόλια ήταν ο χρόνος που αφιερώθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ τα ποσοστά επηρεάζονται και από το μέσο που χρησιμοποιήθηκε, ανέφερε η έρευνα. Το ποσοστό αυξάνεται στο 40% μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως κύρια πηγή ειδήσεων.
Τι ρόλο παίζει όμως η έλλειψη εμπιστοσύνης στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης για την τάση που καταγράφει η μελέτη; «Υπάρχει μια ισχυρή συνήθεια - αρκετά έως πολύ έντονη στη χώρα μας, όπως έχουν δείξει επανειλημμένες έρευνες - δυσπιστίας απέναντι στα παραδοσιακά και «κυρίαρχα» ΜΜΕ (κυρίως τηλεοπτικοί σταθμοί, εφημερίδες). Κατ' αρχάς όπως προανέφερα, μη αξιόπιστο περιεχόμενο διακινείται και από παραδοσιακά ΜΜΕ, όχι μόνο από social media ή τέλος πάντων μη παραδοσιακά, μη κυρίαρχα Μέσα. Στην Ελλάδα επίσης, σε πολύ έντονο βαθμό, στα παραδοσιακά ΜΜΕ, η δυσπιστία πηγάζει μεταξύ άλλων και από τον έντονο πολιτικό παραλληλισμό που διέπει τα κυρίαρχα ΜΜΕ, δηλ. τη «συμπόρευση» αυτών με τις πολιτικές ελίτ», εξηγεί ο καθηγητής.
Στη συνέχεια προσθέτει: «Αυτό το φαινόμενο συνέβαλε στην απαξίωση των ΜΜΕ ειδικά τον καιρό της "κρίσης", και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, λόγω του ότι τα κραταιά ΜΜΕ της χώρας αποτελούν ουσιαστικά κυβερνητικά φερέφωνα, έχοντας μάλιστα λάβει και διαδοχικές κυβερνητικές χρηματοδοτήσεις με εντελώς αναξιοκρατικά/αδιαφανή κριτήρια. Είναι τρόπον τινά αναπόφευκτο στην αντίληψη ορισμένων - τουλάχιστον - πολιτών η προαναφερθείσα κατάσταση στα ελληνικά ΜΜΕ να συμβάλλει αρνητικά στην "αξιοπιστία" των μηνυμάτων για την πανδημία, υπό το πρίσμα ότι αυτά "παίζουν το παιχνίδι" της κυβέρνησης. Αυτή, προφανώς είναι μια αρκετά έως πολύ επιφανειακή ανάγνωση, καθώς το θέμα της πανδημίας δεν είναι κατά βάση πολιτικό, αλλά ευρύτερα κοινωνικό και επιστημονικό. Δηλ. οι καθ’ ύλην αρμόδιοι δεν είναι οι πολιτικοί, αλλά οι εξειδικευμένοι επιστήμονες».
Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι οι φοιτητές, οι μισθωτοί ή οι συνταξιούχοι ήταν λιγότερο διστακτικοί από τον μέσο όρο, ενώ το 39% των ανέργων ή εκείνων με μια μακροχρόνια ασθένεια ή κινητικά προβλήματα ήταν πιο διστακτικοί. Η μελέτη διεξήχθη μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2021, μετά από ένα ολόκληρο έτος ζωής με περιορισμούς λόγω COVID-19 στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Πώς διαμορφώνουν συνειδήσεις οι αντιεμβολιαστές
«Από τη μία οι άνθρωποι επιζητούν να επιβεβαιώνουν τις απόψεις που ήδη έχουν, αναζητώντας περιεχόμενο στη δημόσια σφαίρα που να "συμφωνεί" με τις προϋπάρχουσες πεποιθήσεις τους. Από την άλλη, η επικοινωνιακή ανεπάρκεια των Αρχών, όπως έχει διοχετευθεί και στα ΜΜΕ, έχει συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία μιας ακόμα δικαιολογίας για τους εκ πεποιθήσεως επιφυλακτικούς.
Οι πολιτικοί δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν δουλεύουν πάντα τα "αρνητικά" μηνύματα (π.χ. υποχρεωτικός εμβολιασμός επειδή εάν δεν δημιουργηθεί τείχος ανοσίας, θα έχουμε πρόβλημα) και χρειάζονται και "θετικά' (π.χ. ότι οι γενικοί εμβολιασμοί είναι ένα κοινωνικό δικαίωμα και μια κατάκτηση κατά κάποιο τρόπο κι όχι απλά ή μονοδιάστατα υποχρέωση)», σημειώνει ο κ. Πουλακιδάκος.
«Θα πρέπει επίσης να συνυπολογίσουμε και τη μη εξοικείωση των κυρίαρχων ΜΜΕ και συνακόλουθα του κόσμου με τον επιστημονικό λόγο. Στην επιστήμη δεν μιλάει κανείς με "απολυτότητες" (π.χ. εάν εμβολιαστείς δεν θα κολλήσεις κορονοϊό, εάν δεν εμβολιαστείς θα πεθάνεις νομοτελειακά), αλλά με ενδεχόμενα/πιθανότητες (π.χ. εάν εμβολιαστείς έχεις πολύ λιγότερες πιθανότητες σε σύγκριση με έναν ανεμβολίαστο να κολλήσεις ή να περάσεις σοβαρά την ασθένεια, εάν δεν εμβολιαστείς έχεις πολύ περισσότερες πιθανότητες να κολλήσεις/νοσήσεις σοβαρά). Παρόλα αυτά δεν πρέπει να λησμονούμε ότι στα social media και αλλού δεν διακινούνται αποκλειστικά αναξιόπιστες πληροφορίες/απόψεις, αλλά και αξιόπιστες. Απλά θα πρέπει να είμαστε σε θέση να τις διαχωρίσουμε και να τις αξιολογούμε. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά αξίζει τον κόπο, γιατί μπορεί να μας γλιτώσει από πολλά (κοινωνικά) δεινά», λέει χαρακτηστικά.
Aνάγκη για πιο ποιοτικό έλεγχο
Για τον περιορισμό του φαινομένου στο διαδίκτυο σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει και η απόφαση πολλών εταιρειών να παρέμβουν άμεσα προκειμένου να καταστείλουν τη δράση ανάλογων κινημάτων. Πρόσφατα τo YouTube ανακοίνωσε ότι θα «κατεβάσει» από την πλατφόρμα του διάφορα κανάλια που σχετίζονται με ακτιβιστές του αντιεμβολιαστικού «κινήματος», συμπεριλαμβανομένων και μερικών ιδιαιτέρως προβεβλημένων ατόμων, όπως ο Τζόζεφ Μέρκολα και ο Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Jr., οι οποίοι σύμφωνα με τους ειδικούς είναι εν μέρει υπεύθυνοι για τη διασπορά ειδήσεων που καλλιεργούν τον αντιεμβολιαστικό σκεπτικισμό, γεγονός που έχει συμβάλει στα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού.
Ο κ. Πουλακιδάκος ωστόσο θέτει το θέμα της ποιότητας του ελέχγου που ασκούν όλοι όσοι έχουν την ευθύνη. «Ο έλεγχος στο διαδίκτυο θα έπρεπε σίγουρα να είναι πιο ποιοτικός. Και αναμφισβήτητα δεν γίνεται και δεν πρέπει να επαφιόμαστε αποκλειστικά σε επιχειρηματικούς κερδοσκοπικούς κολοσσούς για τη "διασφάλιση" της ποιότητας του περιεχομένου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι εταιρείες αυτές αποσκοπούν κατά βάση στο κέρδος, συνεπώς δεν πρόκειται να "θίξουν" περιεχόμενο που τους δημιουργεί κέρδος. Και οι "αρνητές"- καχύποπτοι και εν γένει οι θεωρίες συνωμοσίας δημιουργούν κέρδος, γιατί αποτελούν (δυστυχώς) μια "κρίσιμη μάζα" ατόμων - δύσκολο να προσδιοριστεί επακριβώς ποσοτικά- τα οποία παράγουν περιεχόμενο, άρα και κέρδη για τις εταιρείες», υπογραμμίζει.
«Επιπρόσθετα υπάρχουν και πολλά αρνητικά παραδείγματα κακής εφαρμογής αρχών "ρύθμισης" του περιεχομένου των social media από εταιρείες, των οποίων οι ελεγκτές έχουν φιμώσει ομάδες, σελίδες, προφίλ με αποκλειστικό κριτήριο ιδεολογικές παραμέτρους (για παράδειγμα αποκλεισμό προφίλ φωτορεπόρτερ Μάριου Λώλου και άλλων). Πρέπει να σημειωθεί όμως, ότι το θέμα της ρύθμισης του περιεχομένου είναι πολύ ευαίσθητο και μπορεί πολύ εύκολα να εξελιχθεί σε λογοκρισία, όπως δείχνουν τα παραδείγματα της Ουγγαρίας και της προτεινόμενης νομοθετικής ρύθμισης από την τωρινή κυβέρνηση (τροποίηση άρθρου Π.Κ. 191)», σημειώνει.
Ενοχοποιητικά στοιχεία για ιστοσελίδες και προφίλ σε social media
Υπενθυμίζεται ότι όπως έχει ανακοινώσει η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποιεί η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, μέχρι αυτή την ώρα έχουν εντοπιστεί ενοχοποιητικά στοιχεία για 4 ιστοσελίδες και για 6 λογαριασμούς σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τα αδικήματα που διερευνώνται ότι έχουν διαπραχθεί είναι: Διασπορά ψευδών ειδήσεων, διέγερση σε ανυπακοή και απόπειρα απάτης.
Έχουν σχηματιστεί δύο δικογραφίες, οι οποίες υποβλήθηκαν στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Η αρμόδια εισαγγελική αρχή εξέδωσε παραγγελία για διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης και περαιτέρω διερεύνηση των υποθέσεων.
Οι έρευνες της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συνεχίζονται για τις συγκεκριμένες 10 περιπτώσεις αλλά και για άλλες που μπορεί να προκύψουν.
Καιρός: Τοπικές βροχές και άνεμοι ως 8 μποφόρ - Πρόγνωση για Αθήνα και Θεσσαλονίκη
«Δεν έχουμε ποτέ δει ξανά κάτι παρόμοιο» - Είχε στο στομάχι ένα κιλό βίδες και καρφιά
iPhone: Κενό ασφαλείας στο Apple Pay για τις τραπεζικές κάρτες
Μίνι lockdown σε Θεσσαλονίκη: Αντιδράσεις για «καθίζηση» τζίρου σε εστίαση
Ευρωεκλογές... στον αστερισμό των celebrities: ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ επενδύουν σε διασημότητες
Η Οδύσσεια 38χρονης που δεχόταν 5 χρόνια σεξουαλική παρενόχληση - Τι λέει στο ethnos.gr
Παραλύει η χώρα την Τετάρτη - Ποιοι συμμετέχουν στην απεργία και πώς θα κινηθούν τα ΜΜΜ
Μαρίνα Σάττι στο ethnos.gr: «Παρουσιάσαμε την Αθήνα όπως είναι - Θα ήθελα να τα σπάσουμε στη σκηνή με το ZARI»
Live όλες οι εξελίξεις λεπτό προς λεπτό, με την υπογραφή του www.ethnos.gr