Οι Γερμανοί εισβάλουν στην Ελλάδα: Κι όμως ήταν δυνατόν να αποκρουστούν – Ο ρόλος του κακού στρατηγού Παπάγου, οι γερμανόφιλοι και οι αφύλαχτες Θερμοπύλες

Μια μέρα σαν σήμερα, 6 Απριλίου του 1941, οι Γερμανοί εισβάλουν στην Ελλάδα.
Το πιο πυκνό σκοτάδι είναι λίγο πριν ξημερώσει τελικά… Στις 05:15 οι Γερμανοί Ναζί εξαπολύουν ισχυρή επίθεση κατά της Ελλάδας. Λίγη ώρα πριν ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα, κόμης Έρμπαχτ, επέδωσε διακοίνωση στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή, με την οποία η Γερμανία κήρυσσε τον πόλεμο στην Ελλάδα. Η απάντηση του Κορυζή ήταν ακόμα ένα «Όχι»… Τι άλλο θα μπορούσε να ήταν;

Η επίθεση των Γερμανών κατά των οχυρών της Γραμμής Μεταξά άρχισε τα ξημερώματα της 6ης Απριλίου 1941, ημέρα Κυριακή, με σφοδρό βομβαρδισμό από το πυροβολικό και την αεροπορία. Το τριήμερο 6-9 Απριλίου, οι επιθέσεις των Γερμανών στα οχυρά της ελληνικής μεθορίου βρίσκουν απέναντί τους σθεναρή και αδιάσπαστη γραμμή άμυνας. Τα ξημερώματα της 8ης Απριλίου, η ελληνική άμυνα παρακάμπτεται με την είσοδο γερμανικών δυνάμεων, μέσω γιουγκοσλαβικού εδάφους, στην περιοχή της Δοϊράνης και στην Κοιλάδα του Αξιού. Ο δρόμος είναι πλέον ανοιχτός για την προέλαση προς την Αθήνα.

Στις 9 Απριλίου η Θεσσαλονίκη παραδίδεται και τις επόμενες μέρες Τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας καταθέτει τα όπλα. Στις 10 Απριλίου κάθε αντίσταση στην Ανατολική Μακεδονία και την Δυτική Θράκη είχε σταματήσει, με τους Έλληνες να έχουν 1.000 νεκρούς και τραυματίες και τους Γερμανούς με 645 νεκρούς, 2.134 τραυματίες και 170 αγνοούμενους. Στις 18 Απριλίου ο Έλληνας πρωθυπουργός αυτοκτονεί!

Τους πίεζε ο χρόνος, αλλά...

Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν την Γερμανική εκστρατεία στην Ελλάδα αποφασιστική για την έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, θεωρώντας ότι αποτέλεσε σοβαρή καθυστέρηση της εισβολής των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση. Άλλοι θεωρούν ότι η εκστρατεία δεν είχε καμία επιρροή στην Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα και χαρακτηρίζουν τη Βρετανική επέμβαση στην Ελλάδα ως μάταιο εγχείρημα, μία «πολιτική και συναισθηματική απόφαση» ή ακόμα και ένα «σαφές στρατηγικό σφάλμα».
Μετά την ηρωική αντίσταση των Ελλήνων ενάντια στους Γερμανούς εισβολείς, και την συνθηκολόγηση του δωσίλογου αντιστράτηγου και μετέπειτα κατοχικού πρωθυπουργού Γεώργιου Τσολάκογλου, οι Γερμανοί πέρασαν τα σύνορα και η χώρα βίωσε σκοτεινή και αιματηρή κατοχή που διήρκησε 4 χρόνια.

Κι εδώ τίθεται ένα μείζον θέμα που συζητήθηκε έντονα σε στρατιωτικούς και ιστορικούς κύκλους κι ακόμα συζητείται: Θα μπορούσε ο ελληνικός στρατός με την αρωγή των συμμαχικών δυνάμεων να σταματήσει την προέλαση του Χίτλερ και να τον κάνει να αποσύρει τις δυνάμεις του από έναν χρονοβόρο γι αυτόν πόλεμο;

«Αν…», θα υποστηρίξουν πολλοί, όμως τα «αν» δεν απαντήθηκαν ποτέ από την Ιστορία παρά μόνο από αναλυτές της, εκ του ασφαλούς πλέον… Διαβάζουμε σχετικά από το βιβλίο του Σόλωνα Ζέφυρου Γρηγοριάδη, «Εποποιία και Κατάρρευση: Από την Αλβανία στην Κατοχή»:
Ο Αλέξανδρος Κορυζής, μία εβδομάδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, απηύθυνε προς την αγγλική κυβέρνηση διακοίνωση με τη διαβεβαίωση ότι «Η Ελλάς εμμένει στη σταθερά απόφασιν της να αμυνθεί πάση θυσία κατά γερμανικής επιθέσεως συνδέσασα την τύχη της μετά της τύχης της Μεγάλης Βρετανίας».

«Υπάρχει κίνδυνος δράσεως των γερμανοφίλων στοιχείων»

Όμως η Βρετανική βοήθεια παρέμενε ισχνή. Οι Άγγλοι ηγήτορες πίστευαν ότι ο αγώνας δεν θα ήταν χαμένος αν γινόταν καλή διάταξη των δυνάμεων, αν πραγματοποιείτο έγκαιρη σύμπτυξη του στρατεύματος από την Αλβανία και την Ανατολική Μακεδονία και τέλος αν κατορθωνόταν η αξιοποίηση του μεγάλου πλεονεκτήματος που διέθετε η Ελλάδα απέναντι στον γερμανικό αστραπιαίο πόλλεμο, το τραχύ ορεινό της έδαφος. Όμως στις μάζες του στρατεύματος είχε εισβάλει η διάβρωση της ηττοπάθειας που πήγαζε από ψηλά. Τα ανώτερα στρώματα της δικτατορικής εξουσίας ήταν εμποτισμένα με περιπαθή γερμανοφοβία. Δεν έλειπαν άλλωστε και τα στοιχεία, που όχι απλώς ήταν γερμανοφοβικά αλλά γερμανόφιλα, σε ένα καθεστώς που τόσο συγγένευε με τον φασισμό τον οποίο κλήθηκε να πολεμήσει. Ο Βρετανός πρεσβευτής στην Αθήνα, Μάικλ Πάλερετ, στις 19 Απριλίου τηλεγραφούσε στο Foreign Office: «Στην Αθήνα υπάρχουν λίγα, αλλά ισχυρά φιλογερμανικά στοιχεία και ίσως μέλη της Πέμπτης Φάλαγγας. Υπάρχουν επίσης μεμονωμένοι γερμανόφιλοι αξιωματικοί στην Αστυνομία και το Στρατό. Αν η κατάσταση δεν τεθεί αμέσως υπό έλεγχο - και ειδοποίησα περί τούτου τον βασιλέα - υπάρχει κίνδυνος δράσεως των γερμανοφίλων στοιχείων, εάν δεν αντιμετωπισθούν ταύτα σθενάρως».

Η πραγματικότητα όμως επιβάλλει να αναγνωρίσουμε ότι τα γερμανόφιλα στοιχεία ήταν λίγα και εντοπισμένα στο στρώμα των στελεχών της δικτατορίας. Ακόμα και οι λιγοστοί αξιωματικοί - θαυμαστές του Χίτλερ, πολέμησαν τους Γερμανούς. Τα γερμανόφοβα στοιχεία όμως ήταν πολυάριθμα και ισχυρά.

Ασύνορη ηττοπάθεια

Ενόψει λοιπόν και κατά τη διάρκεια της γερμανικής επιθέσεως, η ηττοπάθεια κυρίευσε τους βασικούς στυλοβάτες της εξουσίας.
Όμως σχεδόν όλα τελείωσαν στις 20 Απριλίου του 1941, όταν ο στρατός της Ηπείρου παρέδωσε τα όπλα στους Γερμανούς.
Στις 20 Απριλίου είχε ολοκληρωθεί η εγκατάσταση των Βρετανών στη γραμμή Θερμοπυλών, πού από τον Μαλιακό κόλπο ετεινόνταν μέχρι τον Κορινθιακό. Οι δύο εξασθενημένες βρετανικές μεραρχίες, που μετά τη συνθηκολόγηση του Ελληνικού Στρατού, παρέμεναν με τελείως ακάλυπτο το αριστερό του πλευρό, επρόκειτο να αντιμετωπίσουν κατά μέτωπον επίθεση μιας θωρακισμένης γερμανικής μεραρχίας και δύο ορεινών, που κατέφθαναν από τη Λαμία, εκτός των εχθρικών δυνάμεων που μπορούσαν πλέον να κατέβουν από την Ήπειρο και να πλευροκοπήσουν την αμυντική προσπάθεια. Παρά τις δραματικά μειονεκτικές αυτές συνθήκες, οι Βρετανοί με ακατάβλητο ηθικό ετοιμάζονταν να δώσουν αποφασιστική αμυντική μάχη.

Στις 21 Απριλίου αρχιστράτηγος της Μέσης Ανατολής Ουέιβελ, έφτασε στη Θήβα και έδωσε έγγραφη διαταγή στο στρατηγό Ουίλσον να κινηθεί πια με άμεσο σκοπό την απαγκίστρωση και αποχώρηση του εκστρατευτικού σώματος των Βρετανών από την Ελλάδα. Μία νέα μικρή «Δουνκέρκη» ανοίγονταν μπροστά τους και οι βρετανοί έμελλε να πραγματοποιήσουν έναν ακόμη περήφανη άθλο. Ο γερμανικός στρατός ενήργησε αμέσως ισχυρή και κατά μέτωπο επίθεση στην περιοχή του Μπράλου, στο ίδιο δρομολόγιο περίπου το οποίο ακολούθησαν πριν από 2.500 χρόνια οι Πέρσες.
Η επίθεση κατά του Μπράλου συνετρίβη. Τουλάχιστον 15 άρματα καταστράφηκαν και πολυάριθμα υπέστησαν ζημιές. Και στο «μονοπάτι του Εφιάλτη» επίσης, καθηλώθηκαν! Η αποφασιστική μαχητικότητα των Νεοζηλανδών, αλλά και το τραχύ έδαφος πέτυχαν να ακινητοποιήσουν έναν πολλαπλάσιο εμπειροπόλεμο εχθρό. Ο αγώνας συνεχίστηκε έως τις 25 Απριλίου, όταν η νεοζηλανδική ταξιαρχία αποχώρησε ύστερα από επιτυχή μάχη.

Και η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού γράφει χαρακτηριστικά: Εκ μέρους των Γερμανών ουδεμία σύντομος καταδίωξη εσημειώθη κατά την ημέραν εκείνην. Ούτοι απλώς εισήλθων στην εγκαταλελειμμένην τοποθεσίαν των Θερμοπυλών, μολονότι στο εκδοθέν σχετικόν ανακοινωθέν των, διετείνοντο ότι η τοποθεσία κατελήφθη δι’ επιθέσεως υπό μορφή λαβίδας». Και καταλήγει με μια δραματική επισήμανση: «Πράγματι όμως, ο αγώνας της προηγουμένης ημέρας δικαιολογεί την πεποίθηση ότι οι Θερμοπύλες θα μπορούσαν να κρατήσουν επί πολλές ημέρες ακόμη, εάν αυτό κρινόταν αναγκαίο από το Γενικό σχέδιο»... Η παρατήρηση αυτή μας επιτρέπει να κάνουμε μία δραματική σκέψη: Αν μόνοι τους οι Βρετανοί, ακάλυπτοι με χαμένο το μεγαλύτερο μέρος του υλικού τους, ύστερα από χωρίς ανάσα υποχώρηση εκατοντάδων χιλιομέτρων - από τη γραμμή Βερμίου - μπορούσαν να κρατήσουν «επί πολλάς ημέρας» σε μία τοποθεσία χωρίς καμία προετοιμασία και οργάνωση, τι θα συνέβαινε αν η τοποθεσία αυτή είχε οργανωθεί εγκαίρως και αν μαζί με τις βρετανικές μεραρχίες την κάλυπταν και ορισμένες ελληνικές; Ελληνικές μεραρχίες, μπορούσε να υπάρχουν σε μεγάλο αριθμό και σε καλή και αξιόμαχη κατάσταση, αν είχε γίνει από καιρό η σύμπτυξη του στρατού της Αλβανίας. Και το συμπέρασμα: Το μέτωπο των Θερμοπυλών ήταν ενδεχόμενο να κρατήσει. Έως πότε; Εως ότου – ας το επαναλάβουμε - ο Χίτλερ θα υποχρεωνόταν να αποσύρει από κει τις δυνάμεις κρούσεως για να τις μεταφέρει στο Ανατολικό Μέτωπο. Και, πιθανότατα, θα γλίτωνε τα δεινά της κατοχής, τουλάχιστον η μισή Ελλάδα.

Ο ρόλος του ελλειμματικού Παπάγου

Πολλοί είναι εκείνοι, που καταλογίζουν στον στρατηγό Παπάγο, τον έχοντα το γενικό πρόσταγμα, ότι αντιμετώπισε τη γερμανική επίθεση με πνεύμα ηττοπάθειας που επέδρασε αποσυνθετικά στο στρατό. Κατά τις τελευταίες ημέρες της καταρρεύσεως αφαιρέθηκε η αρχιστρατηγία από τον Παπάγο. Και να τονιστεί εδώ ότι ο Παπάγος ήταν εκείνος που αντέδρασε στην οχύρωση ελληνικών Δυνάμεων στις Θερμοπύλες, φοβούμενος τις οδυνηρές απώλειες, που σίγουρα θα ήταν μικρότερες από εκείνες που προκάλεσε η γερμανική κατοχή!
Οι Άγγλοι καταφέρονταν εναντίον του εναντίον του Παπάγου γιατί τον θεωρούσαν υπαίτιο της κατάρρευσης μετά τη γερμανική επίθεση. Κατά την κρίση τους, έδειξε πλήρη στρατηγική ανεπάρκεια και πνεύμα μοιρολατρικής ηττοπάθειας. Αλλά και ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, έδειχνε πως του καταλογίζει τις ευθύνες της ήττας, μολονότι αυτός ήταν που έπαιρνε σε κάθε στιγμή τις αποφάσεις και είχε το δικαίωμα του βέτο. Ο Παπάγος (οδηγήθηκε στο να) υποβάλει την παραίτησή του στις 23 Απριλίου και να αποσυρθεί ήσυχα στο σπίτι του και να… συνομιλήσει με την Ιστορία.

Ο Παπάγος δεν ακολούθησε την Ελληνική Κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή. Ο Παπάγος επέστρεψε στην ηγεσία του στρατεύματος κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου και στις αρχές του 1949 του απονεμήθηκε ο βαθμός του Στρατάρχη. Λίγα χρόνια αργότερα ίδρυσε το κόμμα Ελληνικός Συναγερμός και από το 1952 μέχρι το θάνατό του το 1955 διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδας. Οι αξίες στην Ελλάδα δεν χάνονται ποτέ!