Νίκος Διαμαντής στο ethnos.gr: «Μπορούμε περισσότερα, μπορούμε καλύτερα» - «Γυμνές» και σκληρές εξομολογήσεις στο Ισλαχανέ

Ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής και το Θέατρο Σημείο, στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του υπουργείου Πολιτισμού και με αφορμή το έτος 1922, πραγματοποιούν ένα πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ. Μια ολιστική καλλιτεχνική παρέμβαση στον ιστορικό τόπο του Ισλαχανέ – Ορφανοτροφείο Αρρένων που περιλαμβάνει θεατρική παράσταση, εικαστική εγκατάσταση, ανοιχτή συζήτηση και ανοιχτό κάλεσμα, με τη συμμετοχή 10 συγγραφέων, 10 ηθοποιών, 3 εικαστικών καλλιτεχνών, 11 συνομιλητών από ένα ευρύ φάσμα των τεχνών και των επιστημών και πολιτών. Πρόκειται για ένα γεγονός για την πόλη της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο, το οποίο θα λάβει χώρα σήμερα και αύριο (5 - 6 Σεπτεμβρίου), με αφορμή μια τραυματική επέτειο.

«Η ιδέα προέκυψε, γιατί με ενδιέφερε η πίσω πλευρά της Ιστορίας. Κυρίως με ενδιέφερε το προσωπικό και ταπεινό, οι άνθρωποι που λογίζονται στους ηττημένους. Αναζητώ τους τρόπους που αυτοί χάνονται μέσα στη θάλασσα και τη βουή των νικητών, αναζητώ τη φωνή του ανθρώπου όταν καλεί σε βοήθεια. Το '22 με ενδιέφερε σαν ένα παράδειγμα βίας, ξεριζωμού, αλλά και σαν ένα παράδειγμα ενσωμάτωσης και επανεκκίνισης του ανθρώπινου βίου αποδεικνύοντας τη δύναμη του» αναφέρει ο Νίκος Διαμαντής στο ethnos.gr.

Παρουσιάζονται από ερμηνευτές, ηθοποιούς, περφόρμερ, ανάπηρους χορευτές, χορευτές, λυρικούς τραγουδιστές και διατρέχουν την ιστορία εφαπτόμενων θρησκειών, ανθρώπων, συνειδήσεων, οικογενειών, ορφανών, μουσουλμάνων, χριστιανών, σιδηρουργών, τεχνουργών, ανθρώπων του μόχθου κ.α. Εξομολογήσεις γυμνές, σκληρές, αθώες, προκλητικές, ρεαλιστικές, ποιητικές, ένα σύνολο ανθρώπινων, πολύ ανθρώπινων καταδύσεων ψυχής, που αφορούν αλλαγές, μετασχηματισμούς, τους τρόπους τελικά που ο άνθρωπος βιώνει την ιστορία. Η παράσταση συνομιλεί με αντικείμενα, προφορικές μαρτυρίες, ήχους, με το σήμερα, με τα τραύματα, τον φόβο, την προκατάληψη, την ελπίδα και συμπλέκεται με την εικαστική εγκατάσταση - χειρονομία.

Ποιοι είναι οι καλλιτεχνικοί στόχοι αυτής της επιλογής;

Η ανασκαφή της σιωπής. Να δημιουργήσω ένα παραδειγματικό νήμα με το σήμερα και τις αλλαγές στον κονφορμισμό του βίου μας. Θεωρώ ότι μόνο το νήμα με το επείγον στη Τέχνη, με την ανάγκη την πραγματική να μιλήσουμε, το ξέσπασμα που δεν επιδέχετε αναβολή ενδιαφέρει σήμερα.

Αντιμετωπίσατε δυσκολίες;

Υπήρξε μία διαρκής συνομιλία μ' ένα κύκλο ανθρώπων, συνεργατών, συγγραφέων, ιστορικών, ηθοποιών και πολλών άλλων που έχτισε ένα τοίχο από μπετόν. Ενα τοίχο που μοιάζει μ' ένα καινούργιο σπίτι και ουσιαστικά έχτισε τη δραματουργία του επείγοντος όπως ονομάζω την εγκατάσταση στο Ισλαχανέ. Οπότε θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή, γιατί είχα πολύ υψηλού επιπέδου συνεργάτες.

Τι επιθυμείτε να περάσετε ως μήνυμα στο κοινό;

Πάντα δυνατά, ξεκάθαρα, να προχωρήσουμε μπροστά. Με ενδιαφέρει το πως μπορούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο σήμερα, το κόσμο που έρχεται, που αλλάζει. Και κυρίως να φωνάξουμε ότι είμαστε εδώ.

Τι σας κρατάει δημιουργικό;

Η περιέργεια να κατανοήσω το κόσμο που αλλάζει. Οι νέοι που έρχονται κάθε φορά με φόρα και ύστερα από λίγο δεν είναι πια νέοι. Η δίψα για ζωή.

Φέτος, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Με βάση την έρευνά σας, διακρίνετε σήμερα κάποια διάθεση επανερμηνείας εκείνων των γεγονότων;

Φυσικά βλέπω προκαταλήψεις και συντηρητικές φωνές να χάνουν έδαφος και να επικρατεί μία δύναμη απενοχοποίησης, ανεκτικότητας και βοήθειας. Πιστεύω βέβαια σε ένα κόσμο που αλλάζει, το κοινό καλό πρέπει αδιαπραγμάτευτα να είναι ένας στόχος που θα μας απομακρύνει από διακρίσεις κοινωνικές, λαικισμούς κλπ. Τα γεγονότα που σφυρηλάτησαν μια σιδερένια Ελλάδα διαρκώς επαναξιολογούνται προς την κατεύθυνση μιάς ισχυρής και ήρεμης προκοπής.

Τι είναι αυτό που σας ελκύει στην Ιστορία αλλά και στο παρελθόν;

Να το ξεπεράσω, να μη σβήσει το ίχνος στην άμμο από τον αέρα και τη θάλασσα. Πάντα λέω ότι μπορούμε περισσότερα και μπορούμε καλύτερα. Η ανασκαφή στην ιστορία έχει νόημα μόνο όταν επανοηματοδοτείς γεγονότα και δημιουργείς μέλλον. Η ιστορία δεν είναι ένα στατικό αλφαβητάρι αλλά μια βουτιά, μια κατάδυση στη συμπλοκή ανθρώπινων ιστοριών. Εξαιρετικοί άνθρωποι σε εξαιρετικές στιγμές. Ταπεινοί, βουβοί άνθρωποι, αριστοκράτες του μόχθου. Αυτή είναι η πραγματική διάσταση της ιστορίας.

Το Θέατρο Σημείο φέτος κλείνει 37 χρόνια. Πώς βλέπετε σήμερα την πολιτιστική παραγωγή στη χώρα μας;

Δεν μπορώ παρά ν' αναγνωρίσω ένα διαρκές καλλιτεχνικό οργασμό. Νέοι, αλλά και όλες οι γενιές δημιουργούν ασταμάτητα. Αν κάτι προσδοκώ είναι πρώτον αλλαγές στην καλλιτεχνική εκπαιδευτική διαδικασία με τη δημιουργία Ανωτάτης σχολής παραστατικών τεχνών, η οποία θα εξορθολογήσει το χώρο της εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής παραγωγής και δεύτερον δημιουργία ποιοτικών απαιτήσεων από την καλλιτεχνική εργασία και παραγωγή. Θεωρώ ότι ήρθε η ώρα δημιουργίας ενός σύγχρονου θεάτρου που να αφορά.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Το Θέατρο Σημείο θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο με την επανάληψη της μεγάλης επιτυχίας του Δον Ζουάν του Μολιέρου, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή, με τον Ομηρο Πουλάκη, τη Μάνια Παπαδημητρίου και τη Δανάη Παπουτσή.

Ισλαχάνε: Ενα νεώτερο μνημείο, τεκμήριο της τεχνικής εκπαίδευσης ως εργαλείο επαγγελματικής αποκατάστασης των ορφανών παιδιών

Ο Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ (Πρώην Σχολή Τεχνών & Επαγγελμάτων Χαμιδιέ) αποτελεί έναν μουσειακό χώρο με μόνιμη έκθεση κι ένα πολιτιστικό κέντρο που φιλοξενεί εκδηλώσεις, εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα. Το κτήριο του κατασκευάστηκε το 1902 και αποτελούσε τμήμα του οθωμανικού ορφανοτροφείου - τεχνικού σχολείου Ισλαχανέ, το οποίο ιδρύθηκε το 1874 από τη μουσουλμανική κοινότητα της πόλης, για ορφανά αγόρια κάθε θρησκείας.

Η Σχολή αρχικά στεγαζόταν σε ένα μεγάλο τριώροφο κτήριο, ενώ σταδιακά απέκτησε άλλα τρία, το διδακτήριο, το τυπογραφείο και τα εργαστήρια. Στο τελευταίο, το μόνο που σώζεται σήμερα, λειτούργησε ξυλουργείο, μηχανουργείο και σιδηρουργείο, για την εκμάθηση των συγκεκριμένων τεχνών στα ορφανά αγόρια. Μετά το 1912, οπότε η Θεσσαλονίκη περιήλθε στο ελληνικό κράτος, το κτήριο του Ισλαχανέ περιήλθε στο Δημόσιο, το οποίο από το 1920 και μετά το εκμίσθωνε σε ιδιώτες προκειμένου να στεγαστούν βιοτεχνικές χρήσεις, ανάλογες με τα αρχικά εργαστήρια που υπήρχαν στη Σχολή. Το 1992 το πρώην κτήριο των εργαστηρίων χαρακτηρίστηκε από το ΥΠ.ΠΟ.Α. ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού του. Το 2011, το έργο της αποκατάστασης και επανάχρησης του μνημείου ως Πολυχώρος Πολιτισμού εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονία - Θράκη» του ΕΣΠΑ 2007-2013 και ολοκληρώθηκε το 2015. Ανήκει στην Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας.

Το Ισλαχανέ της Θεσσαλονίκης βρισκόταν στο ανατολικό άκρο της σημερινής οδού Αγίου Δημητρίου, μεταξύ των οδών Αποστόλου Παύλου και Ελένης Ζωγράφου, στο μέσο περίπου των ανατολικών τειχών της πόλης, κοντά στη Νέα Χρυσή Πύλη. Επρόκειτο για το πρώτο συγκρότημα ορφανοτροφείου - τεχνικής σχολής της πόλης και χτίστηκε κατά την τελευταία περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας στη Θεσσαλονίκη, ενδεικτικό παράδειγμα των μεταρρυθμίσεων που επιχείρησε η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την περίοδο του Τανζιμάτ (1839-1876), αλλά και των ευρύτερων εκσυγχρονιστικών εκπαιδευτικών τάσεων της εποχής. Το συγκρότημα απαρτίζονταν από τρεις κτιριακές ενότητες, δυο από τις οποίες είχαν οικοδομηθεί εντός των ανατολικών τειχών της πόλης και μία εκτός.

Οι ηλικίες των παιδιών που φιλοξενούνταν στα Ισλαχανέ ήταν μεταξύ πέντε και δεκατριών ετών. Έτσι πολλά ορφανά και άπορα παιδιά μεγάλωσαν σε ένα ασφαλές και υγιές περιβάλλον υπό την εποπτεία του κράτους, αποκτώντας ταυτόχρονα ένα επάγγελμα που θα του εξασφάλιζε την επιβίωσή του. Τα Ισλαχανέ είχαν σημαντική θεσμική υποστήριξη, καθώς παρείχαν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό στην αυτοκρατορία, εξυπηρετώντας έτσι την προσπάθεια για ανάπτυξη της αστικής βιομηχανικής δραστηριότητας. Η εκπαίδευση που προσφερόταν ήταν σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, ενώ οι τέχνες που διδάσκονταν προσαρμόζονταν σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε περιοχής. Η οικονομική ενίσχυση των ιδρυμάτων προερχόταν από δωρεές και δημόσιους φορείς, όμως το 1/3 των δαπανών τους καλύπτονταν με δικά τους μέσα, από τη δική τους παραγωγή. Ο όρος Ισλαχανέ συχνά μεταφράζεται ως Maison de Correction δηλαδή Σωφρονιστήριο – Αναμορφωτήριο. Ωστόσο, δεν υιοθετείται με τη σημερινή έννοια της τιμωρίας σε ένα κατάστημα εγκλεισμού, καθώς οι τρόφιμοι δεν ήταν ανήλικοι παραβάτες, αλλά ορφανά και άπορα παιδιά.

Ο χαρακτήρας των ιδρυμάτων αυτών ήταν κυρίως εκπαιδευτικός και παράλληλα εξυπηρετούσε στη διατήρηση της τάξης στα αστικά κέντρα, καθώς απέτρεπε πολλά ορφανά παιδιά από την επαιτεία και την αλητεία με την εξασφάλιση στέγης και εκπαίδευσης σε ένα τεχνικό επάγγελμα. Ο Al. Van de Brule, σχολιάζοντας την ίδρυση του Ισλαχανέ της Θεσσαλονίκης γράφει ότι είχε στόχο «να χαρίσει στα ορφανά ένα επάγγελμα που να τους επιτρέπει να κερδίζουν έντιμα τη ζωή τους» και ότι αποτελούσε μέρος μιας σειράς σημαντικών εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων που συνέβησαν στην πόλη της Θεσσαλονίκης τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας.

Στη σχολή διδάσκονταν διάφορεςΤέχνες, όπως η τυπογραφία, η λιθογραφία, η ξυλουργική, η λεπτουργική (δηλ. ξυλογλυπτική), η υφαντουργική, η υποδηματοποιία, η ραπτική και προγραμματιζόταν η δημιουργία και πρόσθετων τμημάτων για τη διδασκαλία και άλλων τεχνών, ενώ η φοίτηση - προφανώς - ήταν εντελώς δωρεάν. Οι μαθητές παρακολουθούσαν επίσης τα εξής μαθήματα: κοράνι, στοιχεία θρησκευτικών επιστημών, ανάγνωση τουρκικών, ορθογραφία και καλλιγραφία, αριθμητική, οθωμανική γραμματική, γεωμετρία, γεωγραφία, ζωγραφική, αλλά και γαλλικά, αραβικά και περσικά. Γνωρίζουμε ακόμα ότι η σχολή διέθετε και τη δική της μουσική μπάντα.

Σε ό,τι αφορά τη χρονολόγηση του κτιρίου Ισλαχανέ -εκτός των τειχών-, το βέβαιο είναι ότι λειτουργούσε το 1904, όταν ο περιηγητής Αlfred Van de Brule επισκέπτεται τις εγκαταστάσεις της Σχολής. Εντυπωσιάζεται από τη Σχολή Τεχνών κι Επαγγελμάτων, καθώς υπερτερεί σε σχέση με τις αντίστοιχες σχολές στο Μοναστήρι και στα Σκόπια, που είχε ήδη επισκεφτεί. Η Σχολή της Θεσσαλονίκης, δεν παρείχε μόνο γνώσεις σε ραπτική, υποδηματοποιΐα και ξυλουργική, όπως οι άλλες, αλλά διέθετε και ένα πλήρως εξοπλισμένο μηχανουργείο, σιδηρουργείο και ξυλουργείο, τα οποία, όπως αναφέρει, είχαν αρχίσει να λειτουργούν λίγα χρόνια πριν την άφιξή του. Από τον ίδιο περιηγητή, πληροφορούμαστε ότι στο μηχανουργείο φοιτούσαν εξήντα μαθητές, ενώ στο σιδηρουργείο, που διέθετε τέσσερις μεταλλουργικές καμίνους, εκπαιδεύονταν τριάντα μαθητές, στο ξυλουργείο περίπου σαράντα και οι υπόλοιποι ασχολούνταν με την υφαντική, την τυπογραφία και τη λιθογραφία.

Επίσης, αναφέρει ότι τη λειτουργία των εργαστηρίων και τα μαθήματα σχεδίου τα είχαν αναθέσει σε έναν Γάλλο, τεχνικό διευθυντή, απόφοιτο των γαλλικών σχολών τεχνών και επαγγελμάτων. Ακόμη, ο Van de Brule διαπιστώνει με ενθουσιασμό, ότι υπάρχει πρόθεση για περαιτέρω ανάπτυξη της Σχολή, ώστε στο μέλλον να συμπεριληφθεί ακόμη μεγαλύτερος αριθμός ορφανών και ότι υπήρχαν στην πόλη φιλάνθρωποι μουσουλμάνοι, που με υψηλό αίσθημα ανθρωπιάς προήγαγαν το καλό, δίχως να νοιάζονται για τη θρησκεία των προστατευομένων.

Τέλος, διαπιστώνει ότι η ύπαρξη αυτής της σχολής είναι ένα από τα καλύτερα παραδείγματα που θα μπορούσε να παράγει η συνεργασία ευρωπαίων τεχνικών, πέρα από πολιτικές βλέψεις, στην περιοχή της Μακεδονίας. Έτσι το Ισλαχανέ γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και καθιερώνεται ως ένα από τα σημαντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της πόλης. «Η Θεσσαλονίκη είναι υπερήφανη που διαθέτει ένα ίδρυμα για την εκπαίδευση ορφανών, από όλες τις κοινωνικές τάξεις, και την εξάσκησή τους στα βιομηχανικά επαγγέλματα, που μόνον ευημερία και ευτυχία φέρνουν στη ζωή».

«Μέσα στο δαίδαλο μπερδεμένων δρόμων υπήρχαν ευχάριστες εκπλήξεις, να ανοίγονται ξαφνικές δίοδοι μεταξύ της πρασινάδας, στην πόλη και τη θάλασσα, τουρκικά σχολεία που αντηχούσαν όλα από την αργή μελοποιία του Κορανίου που ψέλνονταν από παιδικές φωνές, σκοτεινά εργαστήρια απ’ όπου έβγαινε ο ρυθμικός θόρυβος των σφυριών που κτυπούσαν το χάλκωμα ή σφυρηλατούσαν το σίδερο...» περιγράφει ο Charles Diehl.

Απ’ όλες τις επιχειρήσεις που στεγάστηκαν στο κτίριο αυτό, μακροβιότερη υπήρξε αυτή του Μηχανουργείου Αξυλιθιώτη, ενώ παράλληλα παρουσιάζει ιδιαίτερο τεχνολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, καλύπτοντας ένα σημαντικό μέρος της βιομηχανικής ιστορίας της πόλης της Θεσσαλονίκης από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του 1990, με ολοκληρωμένη γραμμή παραγωγής, που ξεκινά από την τήξη του μετάλλου και τη χύτευση, μέχρι την τελική μορφοποίηση του προϊόντος στο μηχανουργείο. Με τ' όνομα αυτό θα γίνει εξάλλου γνωστό το εν λόγω κτίριο των εργαστηρίων του Ισλαχανέ στα νεότερα χρόνια.

Στα χρόνια της μικρασιατικής καταστροφής, η πόλη δέχεται μεγάλο αριθμό προσφύγων

Από τον Αύγουστο του 1922 ως τον Μάρτιο του 1923, περίπου 120.000 πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη προστίθενται στον πληθυσμό της Θεσσαλονίκης. Με τη συμφωνία για την ανταλλαγή των πληθυσμών, στη διετία 1923 – 1924 οι μουσουλμάνοι θα αποχωρήσουν από τη Θεσσαλονίκη, ενώ νέα κύματα προσφύγων θα έρθουν να πάρουν τη θέση τους. Το αίτημα για στεγαστική αποκατάσταση των τεράστιων αριθμών προσφύγων πυροδοτεί την άμεση παρέμβαση του κράτους. Όπως όλες οι τουρκικές ιδιοκτησίες, το συγκρότημα του Ισλαχανέ περιέρχεται στη κυριότητα του ελληνικού κράτους.

Το Κεντρικό Γραφείο Ανταλλαξίμων που αναλαμβάνει τη διαχείριση του Ισλαχανέ, όπως ήταν φυσικό, εγκαθιστά στο κεντρικό κτίριο του ορφανοτροφείου ελληνικές προσφυγικές οικογένειες. Σύμφωνα με έγγραφα που βρέθηκαν στο αρχείο της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου (Κ.Υ.Δ), προκύπτει ότι πολλοί πρόσφυγες είχαν εγκατασταθεί και στο τζαμί του Νουμάν Πασά, στο ομώνυμο χαμάμ, ακόμα και στο μαυσωλείο. Ο Θ. Ζαχαριάδης εξακολουθεί να είναι κάτοχος του κτιρίου των εργαστηρίων, πληρώνει όμως πλέον τα μισθώματα στο ελληνικό δημόσιο. Τα νέα πληθυσμιακά δεδομένα, θα οδηγήσουν, το 1925, στην ίδρυση του Γ' Γυμνασίου Αρρένων, το οποίο ελλείψει κατάλληλου κτιρίου, θα εγκατασταθεί, στο εξαθλιωμένο πλέον δεύτερο κτίριο του συγκροτήματος το οποίο, αφού φιλοξένησε κι αυτό για λίγο διάστημα πρόσφυγες, αποδίδεται και πάλι σε εκπαιδευτική χρήση.

Το διώροφο αυτό κτίριο, θα λειτουργήσει αρχικά ως ημιγυμνάσιο, παράρτημα του Β' Γυμνασίου, για την αποσυμφόρηση του οποίου θα μεταφερθούν οι μαθητές των δύο πρώτων τάξεων, που κατοικούσαν πάνω από την οδό Εγνατία. Την επόμενη χρονιά, προστέθηκαν στο ημιγυμνάσιο και άλλες τάξεις και το ολοκληρωμένο πια γυμνάσιο θα προσφέρει μάθηση στα προσφυγόπουλα της περιοχής. Από τους μαθητές του θα αναφέρουμε, μεταξύ άλλων, τον λογοτέχνη Γιώργο Ιωάννου και τον λαογράφο, μελετητή και συγγραφέα Ηλία Πετρόπουλο.

Το 1992, το κτίριο των εργαστηρίων, όπου τα τελευταία χρόνια στεγαζόταν το μηχανουργείο Αξυλιθιώτη, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία ... μαζί με τον εξοπλισμό του, γιατί αποτελεί, ως σύνολο, ένα πολύ αξιόλογο δείγμα της νεοελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς με συνεχή λειτουργία από το 1915 έως σήμερα. Η χωροθέτηση του κτιρίου αυτού, στην περιοχή έξω από τα ανατολικά τείχη, όπου εντάσσονται αρκετά αξιόλογα νεώτερα μνημεία, όπως τα κοιμητήρια της Ευαγγελίστριας, των Διαμαρτυρομένων και της Αρμενικής Κοινότητας, τα νοσοκομεία Άγιος Δημήτριος (πρώην Δημοτικό Νοσοκομείο) και Γ. Γεννηματά (πρώην Κεντρικό Νοσοκομείο), οι Κήποι του Πασά, καθώς και η οικία - μουσείο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (εντός των τειχών), σε συνδυασμό με τα ανατολικά τείχη της πόλης και τον σημαντικό βυζαντινό ναό του Άγιου Νικόλαου Ορφανού, παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον, ενδυναμώνοντας το μνημειακό απόθεμα της περιοχής.

Διαβάστε ακόμη

Μετά το μπλόκο του Αρείου Πάγου στους Σπαρτιάτες, η απόφαση του εκλογοδικείου: Τι θα γίνει με τις έδρες στη Βουλή – Τα σενάρια

Στον ανακριτή την Πέμπτη ο Κωνσταντίνος Φλώρος: Διώκεται για κακούργημα και αρνείται τις κατηγορίες

ΗΠΑ: Και με τη βούλα Μπάιντεν τα 61 δισ. στην Ουκρανία – Έστειλαν και πυραύλους ATACMS οι Αμερικανοί

Ροζ πανσέληνος: Εντυπωσιακές εικόνες από το «Πασχαλινό Φεγγάρι»