Ο Αλή Πασάς πνίγει την Κυρά Φροσύνη στη λίμνη των Ιωαννίνων και την παραδίδει στην αγκαλιά του θρύλου

Μια μέρα σαν σήμερα, ή πιο σωστά μια νύχτα σαν τη σημερινή, 11 Ιανουαρίου του 1801 ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων δίνει διαταγή να πνίξουν στη λίμνη την Κυρά Φροσύνη κι ακόμα 17 Γιαννιώτισσες.

«Μες στο καλντερίμι τρέχει ο αραμπάς, με καρδιά συντρίμι κλαίει ένας πασάς, κλαίει για τη Φροσύνη ο Αλή πασάς»…

Είναι οι στίχοι του λαϊκού τραγουδιού «Ο Αλή Πασάς». Κι η Κυρά Φροσύνη δεν έγινε μόνο τραγούδι λαϊκό, έγινε και δημοτικό και μυθιστόρημα και όπερα και ταινία και ο θρύλος της ρυτιδιάζει τα νερά της λίμνης Παμβώτιδας κάθε που έρχεται 11 Ιανουαρίου, τη νύχτα που την έπνιξαν οι Τούρκοι.

Έρωτας ήταν η αιτία...

Το όνομά της ήταν Ευφροσύνη Βασιλείου, αλλά όλοι την γνωρίζουν ως Κυρά Φροσύνη· ήταν μητέρα δύο παιδιών και σύζυγος του εμπόρου και προκρίτου των Ιωαννίνων Δημητρίου Βασιλείου· ήταν επίσης ανιψιά του μητροπολίτη Λάρισας και μετέπειτα Ιωαννίνων Γαβριήλ Γκάγκα. Ο Αλή Πασάς διέταξε να την πνίξουν με ακόμη 17 Γιαννιώτισσες στη λίμνη των Ιωαννίνων! Η δικαιολογία έλεγε ότι ζούσαν ανήθικα, αλλά η πραγματική αιτία σίγουρα ήταν διαφορετική.
Η επικρατέστερη εκδοχή που οδήγησε τον Αλή Πασά να εκτελέσει την Κυρά Φροσύνη και τις συντοπίτισσές της είναι η ακόλουθη: Ο Αλή Πασάς είχε ερωτευθεί την Κυρά Φροσύνη, που - όπως θρυλείται - ήταν ερωμένη του γιού του, Μουχτάρ. Όταν τον αρνήθηκε τον σκληρό Αλή η όμορφη Γιαννιώτισσα, την τιμώρησε δίνοντας διαταγή να την πνίξουν στη λίμνη με το πρόσχημα ότι ζούσε ανήθικα κι αυτή και οι υπόλοιπες γυναίκες που συνέλαβαν οι Τούρκοι.

Ακόμα βρίσκονται στο βυθό;

Οι στρατιώτες του Αλή Πασά έδεσαν τις 17 γυναίκες και τις πέταξαν στη λίμνη των Ιωαννίνων. Ο θρύλος λέει ότι τα άψυχα κορμιά τους ξεβράστηκαν και ενταφιάστηκαν από τους οικείους τους, όμως πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι ακόμα βρίσκονται στο βυθό της Παμβώτιδας.

Παρόλο που οι λεπτομέρειες της ιστορίας της Κυρά Φροσύνης δεν έχουν τεκμηριωθεί, θεωρείται σίγουρο ότι πλήρωσε την ομορφιά της και τον έρωτά με τη ζωή της. Η Μουσουλμανική ποινή για τις μοιχαλίδες ήταν ο πνιγμός. Συνήθως τις τοποθετούσαν σε σάκους με μια πέτρα, και έβαζαν μέσα και μια γάτα ώστε να ενταθεί το μαρτύριό τους.

Οι δήμιοι, μετέφεραν τις 17 γυναίκες - μαζί τους ήταν και η Χρυσή, η πιστή παραμάνα της Φροσύνης που δεν θέλησε να την αποχωριστεί - στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Κοπάνων, που ήταν κοντά στη λίμνη. Τους έδεσαν πέτρες στο λαιμό και τις πέταξαν στα παγωμένα νερά. Λέγεται ότι η Φροσύνη και η βάγια της έπεσαν αγκαλιασμένες.

Ο Βεζύρης Αλή Πασάς, όπως γράφει ο Βρετανός περιηγητής William M. Leake, κλείστηκε για πολλές μέρες στο σαράι. Ήταν τόσο αγριεμένος, που κανένας, ακόμη και οι στενοί του φίλοι, δεν τολμούσαν να τον πλησιάσουν.
Η Φροσύνη θάφτηκε στο Μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων και η τοπική Μητρόπολη έσπευσε με επικήδειες τιμές να αναγορεύσει τα λείψανα όλων των γυναικών σε "καλλιμάρτυρες". Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ίσως την προσπάθεια που κατέβαλε ο τότε Μητροπολίτης προκειμένου οι γυναίκες αυτές και προ πάντων η Φροσύνη να θεωρηθούν θύματα του τυράννου και όχι κατάδικοι ηθικής παρανομίας και να τύχουν συμπάθειας από το λαό.

Προσπάθεια αποκατάστασης

Σημειώνεται πως, αργότερα, επί των πρώτων κυβερνήσεων του υπό ανάδειξη ελληνικού κράτους, ο Μητροπολίτης Γαβριήλ προσπάθησε να αναδείξει την Κυρά Φροσύνη και ως ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης.Το 1959 γυρίστηκε από τον σκηνοθέτη Γρηγόρη Γρηγορίου η ταινία «Η Λίμνη των Στεναγμών» εμπνευσμένη από το ποίημα «Κυρά Φροσύνη» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Στο ρόλο του Αλή Πασά ο Τζαβαλάς Καρούσος και της Φροσύνης η Ειρήνη Παπά.