Όταν η δημοσιογραφία είχε το «Δ» κεφαλαίο και το κύρος της αδιάβλητο – Η Νέλι Μπλάι και τα επιτεύγματά της

Κι όμως κάποτε η δημοσιογραφία ήταν διαφορετική... Ποιος θυμάται σήμερα, ή ποιος έχει διαβάσει την ιστορία της Νέλι Μπλάι (Nellie Bly); Σχεδόν κανείς! Πολλοί από αυτούς που αυτοπροσδιορίζονται ως «δημοσιογράφοι», στην Ελλάδα όπου η χώρα μας είναι στις τελευταίες θέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον «δείκτη» της ελευθερίας του Τύπου, επιβάλλεται να ρίξουν μια ματιά στο πιο κάτω κείμενο, που αφορά τη ζωή της Αμερικανίδας Δημοσιογράφου.

Η Ελίζαμπεθ Τζέιν Κόχραν γεννήθηκε το 1864 και έμεινε γνωστή στο ευρύ κοινό της εποχής με το ψευδώνυμο Νέλι Μπλάι. Η Νέλι Μπλάι λοιπόν, ήταν δημοσιογράφος, φεμινίστρια και μια από τις πρωτοπόρους της ερευνητικής δημοσιογραφίας.

Το 1885, η τοπική εφημερίδα «Pittsburgh Dispatch» με άρθρο της παρότρυνε τις γυναίκες να παραμένουν στο σπίτι και να ανατρέφουν τα παιδιά τους. Η 21χρονη Ελίζαμπεθ έστειλε μια επιστολή με την οποία αντέκρουε με επιχειρήματα το άρθρο της εφημερίδας. Το περιεχόμενο της επιστολής, και το ύφος της γραφή προκάλεσαν εντύπωση στους εκδότες της εφημερίδας και πρότειναν συνεργασία στο «Μοναχικό Ορφανό Κορίτσι», όνομα με το οποίο υπέγραφε την επιστολή της η Κόχραν. Και η Ελίζαμπεθ Κόχραν μετονομάζεται σε Νέλι Μπλάι από ένα τραγούδι της εποχής.

Ο Εντουάρντο Γκαλεάνο την περιγράφει καλύτερα από όλους: «Μια μέρα σαν σήμερα, 14 Νοεμβρίου του 1889 άρχισε το ταξίδι της η Νέλι Μπλάι. Ο Ιούλιος Βερν δεν θα πίστευε ποτέ, ότι εκείνη η όμορφη κοπέλα θα μπορούσε να κάνει το γύρο του κόσμου, μόνη της, σε λιγότερο από 80 μέρες.

»Όμως η Νέλι Μπλάι αγκάλιασε τον πλανήτη σε 72 ημέρες, ενώ δημοσίευε τα χρονικά της σε συνέχειες, εξιστορώντας τα όσα έβλεπε και ζούσε. Δεν ήταν η πρώτη τολμηρή πράξη της νεαρής δημοσιογράφου ούτε και η τελευταία. Θέλοντας να γράψει για το Μεξικό έγινε η ίδια Μεξικάνα, σε τέτοιο βαθμό που η κυβέρνηση της χώρας τρόμαξε και την απέλασε. Θέλοντας να γράψει για τα εργοστάσια δούλεψε σαν εργάτρια. Θέλοντας να γράψει για τις φυλακές κατάφερε να συλληφθεί για κλοπή. Θέλοντας να γράψει για τα τρελοκομεία προσποιήθηκε την τρελή και την υποδύθηκε τόσο καλά που οι γιατροί τη χαρακτήρισαν «τρελή για δέσιμο». Με αυτό τον τρόπο μπόρεσε να καταγγείλει τις ψυχιατρικές θεραπείες που υπέστη και που μπορούσαν να τρελάνουν και τον πιο γνωστικό. Όταν εκείνη ήταν 20 χρονών, στο Πίτσμπουργκ η δημοσιογραφία ήταν αποκλειστικά ανδρική υπόθεση. Η Νέλι Μπλάι διέπραξε κάτι που χαρακτηρίστηκε θρασύτητα: δημοσίευσε τα πρώτα χρονικά της! Δημοσίευσε και τα τελευταία της, 30 χρόνια μετά, προσπαθώντας να αποφύγει τις σφαίρες στη γραμμή πυρός του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου!»…

Και άλλα πολλά: Η Νέλι Μπλάι, υποδυόμενη μια γυναίκα που ήθελε να αγοράσει μωρό, γράφει για τις παράνομες αγοραπωλησίες βρεφών· πιάνει δουλειά σε βιοτεχνία κατασκευής χάρτινων κουτιών και βιώνει την «σκλαβιά των λευκών» όπως την ονομάζει. Η Μπλάι, υποδυόμενη την ασθενή ερευνά τις δομές της κοινωνικής πρόνοιας της Νέας Υόρκης για τους άρρωστους φτωχούς ασθενείς· μπαίνει στις τάξεις του Στρατού Σωτηρίας για δέκα μέρες, βλέπει και καταγράφει από πρώτο χέρι την ζωή των φτωχών, επισκέπτεται τους δημοτικούς ξενώνες για τους άπορους και άστεγους.

Ερευνώντας τις συνθήκες διαβίωσης των ψυχικά ασθενών στα ψυχιατρεία της Νέας Υόρκης, η Νέλι Μπλάι, (με το ψευδώνυμο Νέλι Μπράουν) «εισήχθη» στο δημοτικό ψυχιατρείο γυναικών New York City Lunatic Asylum, σαν τρόφιμος. Επί δέκα μέρες - ξεγελώντας γιατρούς και νοσηλευτές - βίωσε την άπονη αντιμετώπιση του προσωπικού, έζησε πλάι στις έγκλειστες, που κάποιες από αυτές δεν είχαν ψυχικά νοσήματα, αλλά ήταν άπορες ή μετανάστριες και υποχρεώθηκε να φάει τα ελεεινά φαγητά, που πολλά από αυτά ήταν στα όρια της αλλοίωσης. Η έρευνά, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 1887 έγινε μεγάλη δημοσιογραφική επιτυχία.

Και το 1914 ξεσπάει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Νέλι Μπλάι κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα: βγαίνει με πένα και χαρτί στα πεδία των μαχών και στέλνει τις ανταποκρίσεις της στην εφημερίδα «New York Evening Journal».

Στις 9 Ιανουαρίου του 1922 δημοσιεύτηκε το τελευταίο της άρθρο με τίτλο Nellie Bly - On Pranks of Destiny (Οι φάρσες του πεπρωμένου). Την ίδια μέρα εισήχθη με σοβαρή βρογχοπνευμονία σε νοσοκομείο, όπου τελικά θα πεθάνει δεκαοχτώ μέρες αργότερα, στις 27 Ιανουαρίου του 1922.
Αυτή ήταν η Νέλι Μπλάι, που διαβάζοντας τη βιογραφία της, όποιος δηλώνει μάχιμος δημοσιογράφος και έχει τη στοιχειώδη αυτογνωσία, απλά κλείνει τα φώτα και κοιμάται προβληματισμένος…