Η ημέρα που άλλαξε την ιστορία των ΗΠΑ: μια μαύρη δεν σηκώθηκε από τη θέση της στο λεωφορείο για να καθίσει ένας λευκός! Απαράδεκτο…

Ήταν 1η μέρα του Δεκέμβρη- μια μέρα σαν σήμερα δηλαδή- του 1955. Ήταν μια μέρα που σημάδεψε την ιστορία των ΗΠΑ· γιατί; Μην πάει ο νους σας σε πολέμους, δολοφονίες ηγετών, καταστροφές, θεομηνίες, ιστορικές αποφάσεις· τίποτα από αυτά. Απλά μια μέρα σαν σήμερα, μια ταπεινή μοδίστρα, Ρόζα Παρκς αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό. Η Ρόζα Παρκς ήταν μαύρη και κατοικούσε στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Ε, αυτό ήταν!

Η πράξη αντίστασης εκείνη, κατά του φυλετικού διαχωρισμού, ήταν η σπίθα που άναψε το φυτίλι της πυριτιδαποθήκης της καταπίεσης χρόνων και χρόνων. Ήταν μέχρι τότε νόμος απαράβατος στο Νότο των ΗΠΑ, οι μαύροι πολίτες να στέκονται όρθιοι στο πίσω μέρος του λεωφορείου ή αν κάθονταν να παραχωρούν τη θέση τους στον πρώτο λευκό που θα έμπαινε.

Η Ρόζα Παρκς (Rosa Louise McCauley Parks) έχει καταγραφεί ως η «Μητέρα του σύγχρονου κινήματος πολιτικών δικαιωμάτων» και με αυτόν τον τίτλο τιμήθηκε από το Κονγκρέσο. Αμέσως, όμως, μετά την «ανυπακοή» της, η Παρκς συνελήφθη και οδηγήθηκε στο Δικαστήριο.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα (το 1900) η εταιρεία των λεωφορείων στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα, επικαλείτο διάταγμα για τον διαχωρισμό των επιβατών ανά φυλή· οι οδηγοί των λεωφορείων απαιτούσαν από τους μαύρους επιβάτες να σηκώνονται, όταν δεν είχαν απομείνει κενές θέσεις για λευκούς. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Παρκς. Η μαύρη γυναίκα, αφού ολόκληρη την ημέρα είχε εργαστεί σκληρά, επιστρέφοντας σπίτι της, αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της κατ’ απαίτηση του οδηγού.

«Δεν μπορούσα να κάνω πίσω»...

«Αμέσως ήρθε στο μυαλό μου ο Έμετ Τιλ (ένα 14χρονο μαύρο αγόρι που τον λίντσαραν στο Μισισιπή το 1955, γιατί «πρόσβαλε» ένα λευκό κορίτσι στο παντοπωλείο της οικογένειάς της, του οποίου οι δολοφόνοι δικάστηκαν και αθωώθηκαν) και δεν μπορούσα να κάνω πίσω», θα πει χρόνια μετά η Παρκς. Η μαύρη γυναίκα συνελήφθη για παράβαση του νόμου περί διαχωρισμού των φύλων, αν και τυπικά δεν καθόταν σε χώρο λευκών· εκείνο το βράδυ δεν έμεινε στη φυλακή.

Την επόμενη μέρα, η Παρκς δικάστηκε με την κατηγορία της ανάρμοστης συμπεριφοράς και παράβασης τοπικού διατάγματος. Η δίκη κράτησε μόλις 30 λεπτά, η ακτιβίστρια κρίθηκε ένοχη και της επιβλήθηκε πρόστιμο 10 δολαρίων, συν 4 δολάρια τα δικαστικά έξοδα (περίπου 153 δολάρια το 2023). Η Παρκς άσκησε έφεση κατά της καταδικαστικής απόφασης, αμφισβητώντας επίσημα τη νομιμότητα του φυλετικού διαχωρισμού.

Από την επόμενη ημέρα όλοι οι μαύροι της περιοχής αποφάσισαν να μποϊκοτάρουν τα λεωφορεία. Έβλεπες 40.000 μαύρους να κατευθύνονται στις εργασίες τους με τα πόδια! Οι μαύροι κάτοικοι του Μοντγκόμερι συνέχισαν το μποϊκοτάζ επί 381 ημέρες! Δεκάδες δημόσια λεωφορεία παρέμειναν ακινητοποιημένα επί μήνες, προκαλώντας σοβαρά οικονομικά προβλήματα στην εταιρεία και όλο αυτό συνεχίστηκε έως ότου η πόλη κατάργησε τον νόμο που απαιτούσε διαχωρισμό φύλων στα δημόσια λεωφορεία έπειτα από απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Η Παρκς είχε νικήσει και μαζί της οι μαύροι των ΗΠΑ.

Να σημειώσουμε ότι, ένας από τους επικεφαλής του κινήματος Montgomery Improvement Association, που οργάνωσε το μποϊκοτάζ ήταν κάποιος Μάρτιν Λούθερ Κινγκ,που λίγα χρόνια μετά θα αναδεικνυόταν σε κορυφαίο πρωταγωνιστή στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ. Η Παρκς, που το 1955 ήταν 42 χρονών, πέθανε στα 92 της το 2005 διανύοντας μια ζωή αφιερωμένη στους αγώνες για τα δικαιώματα των μαύρων.

Την ημέρα της κηδείας της οι μπροστινές θέσεις όλων των αστικών λεωφορείων του Μοντγκόμερι έφεραν μαύρες κορδέλες…
Κατά την εξόδιο ακολουθία της Παρκς, η υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Κοντολίζα Ράις, είπε στον επικήδειο λόγο της ότι «αν δεν ήταν η Παρκς, πιθανότατα δεν θα γινόμουν ποτέ υπουργός Εξωτερικών». Το ίδιο βράδυ, το φέρετρο μεταφέρθηκε στην Ουάσιγκτον, με ένα λεωφορείο παρόμοιο με εκείνο στο οποίο έκανε την επανάστασή της η Παρκς, για να εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα στη ροτόντα του Καπιτωλίου.