Πώς μια ηφαιστειακή έκρηξη άλλαξε την πορεία της Ιστορίας – Από την Ινδονησία άρχισε το Βατερλώ του Ναπολέοντα

Τι σχέση είχαν μια ηφαιστειακή έκρηξη στην Ινδονησία με το «Βατερλώ» του Μεγάλου Ναπολέοντα; Κι όμως, παράδοξο μεν αλλά, είχαν!

Μια μέρα σαν σήμερα, 10 Απριλίου του 1815 καταγράφηκε η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη στην Ιστορία. Στο όρος Ταμπόρα της Ινδονήσιας, τους μικρούς σε ένταση σεισμούς και κάποιες εκρήξεις επισκίασε ένας υπόκωφος δυνατός θόρυβος που ήταν σαν να έσκαγαν 100 βόμβες μαζί· η έκρηξη ήταν καταστροφική. Φλόγες υψώθηκαν στον ουρανό και το όρος Ταμπόρα έγινε μέσα σε λίγες στιγμές μια φλεγόμενη μάζα, χάνοντας, μετά την καταστροφή, το 1/3 του ύψους του!

Η στήλη του καπνού και των τοξικών αερίων, που ήρθε ξοπίσω από την έκρηξη έφτασαν το ύψος των 43 χιλιομέτρων! Έχουν γραφτεί πολλά, και οι εκτιμήσεις ποικίλουν, όμως οι περισσότεροι συγκλίνουν στο ότι περίπου 8.000 άνθρωποι, που βρέθηκαν σε κοντινή απόσταση, έχασαν τη ζωή τους όμως σε βάθος χρόνου ηφαιστειακή τέφρα σκότωσε περισσότερους από 80.000.

Η παρουσία των ατμοσφαιρικών σωματιδίων οδήγησε σε παρατεταμένα, πολύχρωμα ηλιοβασιλέματα σε ολόκληρο τον πλανήτη, καθώς και σε πιο σοβαρή βραχυχρόνια κλιματική αλλαγή. Ο ασυνήθιστος υγρός καιρός της Ευρώπης εκείνη την εποχή ίσως και να ήταν αποτέλεσμα αυτής της έκρηξης. Λέγεται- και έχει μεγάλη δόση αλήθειας- ότι οι συνεχείς βροχοπτώσεις που παρατηρούνταν για πρώτη φορά στην κεντρική και δυτική Ευρώπη είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργήσουν ένα λασπώδες- βαλτώδες θα ήταν η πιο σωστή λέξη- έδαφος στο πεδίο της μάχης όπου ο Ναπολέων Βοναπάρτης είχε αντιμετώπιση τους στρατούς των Βρετανών και των Πρώσων. Κι όπως έχει γράψει ο Βίκτορ Ουγκώ στο θρυλικό βιβλίο του «Οι Άθλιοι»: «Αν δεν έβρεχε τη νύχτα της 17ης προς τη 18η Ιουνίου του 1815, η τύχη της Ευρώπης θα ήταν διαφορετική. Μερικές σταγόνες νερού παραπάνω ή παρακάτω, έκαναν τη ζυγαριά να γυρίσει και τον Ναπολέοντα να κλίνει. Για να γίνει το Βατερλώ το τέλος του Αούστερλιτς, η θεία πρόνοια χρειάστηκε μόνο λίγη βροχή». Άρα να συμπεράνουμε ότι η έκρηξη του ηφαιστείου του Ταμπόρα ήταν η αιτία του «Βατερλώ» του Μεγάλου Ναπολέοντα; Γιατί όχι;

Την επόμενη χρονιά εκείνης της έκρηξης, η θερμοκρασία σε ολόκληρη τη Γη έπεσε αισθητά. Οι σοδειές είχαν καταστραφεί, ο κόσμος πέρασε σκοτεινές νύχτες πείνας και ανέχειας και εκείνη η περίοδος καταγράφηκε στην ιστορία ως «Η χρονιά δίχως καλοκαίρι»! Η δυτική Ευρώπη και η βόρεια Αμερική βίωσαν χιονοπτώσεις καταμεσής του καλοκαιριού!

Κάποιοι ανέφεραν ότι λίμνες και ποτάμια στην Πενσυλβάνια πάγωσαν καταμεσής του καλοκαιριού- Ιούλιο μήνα- ενώ οι κάτοικοι της Νέας Αγγλίας επλήγησαν από ασταμάτητες χαλαζοπτώσεις. Ένας αγρότης στο Βερμόντ πέθανε από την παγωνιά έπειτα από χιονοθύελλα τον Ιούνιο του 1816! Ο ανιψιός του, έλεγε ότι πριν φύγει για να ελέγξει το κοπάδι των προβάτων του, είπε αστειευόμενος: «Αν δεν επιστρέψω σε μια ώρα, ειδοποίησε τους γείτονες και αρχίστε να με αναζητείτε. Ο Ιούνιος είναι ένας κακός μήνας για να θαφτείς στο χιόνι, ειδικά όταν πλησιάζει ο Ιούλιος». … Τρεις μέρες αργότερα, οι γείτονες τον βρήκαν παγωμένο!

Τα επόμενα χρόνια, στη νοτιοανατολική Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο ξέσπασαν επιδημίες τύφου που, οι ειδικοί χρόνια μετά αποφάνθηκαν ότι είχαν επιδεινωθεί από την ηφαιστειακή έκρηξη. Τον χειμώνα του 1816-1817 στη Νέα Αγγλία πέθαναν χιλιάδες οικόσιτα ζώα, ενώ οι χαμηλές θερμοκρασίες και οι έντονες βροχοπτώσεις κατέστρεψαν σχεδόν ολοσχερώς τη σοδειά στα Νησιά της Βρετανίας. Η καταστροφή των σιτηρών και της πατάτας προκάλεσε λιμό στην Ιρλανδία. Στη Γερμανία οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν δραματικά, ενώ στις αγορές σιτηρών πολλών ευρωπαϊκών χωρών παρατηρήθηκαν σοβαρές ταραχές που εξελίχθηκαν σε διαδηλώσεις, εμπρησμούς και επαναστάσεις. Ο 19ος αιώνας τραυματίστηκε σοβαρά από εκείνη την έκρηξη και χρειάστηκαν χρόνια πολλά για να επουλωθούν οι πληγές. Μετά ήρθαν οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι και τα ηφαίστεια της Γης… έσβησαν για να παρακολουθήσουν την άλλη «φωτιά»: τη λάβα και το ολοκαύτωμα των ανθρώπων!