Το Πρωτοχρονιάτικο Διάγγελμα του βασιλιά διχάζει την Ελλάδα και βγάζει τον κόσμο στους δρόμους

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, Πρωτοχρονιά του 1966, όταν ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος ρίχνει λάδι στο ήδη φλεγόμενο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας με το διχαστικό διάγγελμα του: «Ας μη λησμονώμεν ότι ο κίνδυνος εξακολουθεί και η ευθύνη όλων μας θα είναι μεγίστη εάν χαλαρώσωμεν και επ’ ελάχιστον την προσοχήν και την δραστηρίαν επαγρύπνησιν δια την προστασίαν του δημοκρατικού ημών πολιτεύματος από των εσωτερικών εχθρών του έθνους. Ο κομμουνισμός αποτελεί μίασμα, γεννηθέν έξω της Ελλάδος, εμπνεόμενον και κινούμενον έξωθεν. Ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά ανύποπτον εχθρόν της πατρίδος πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν, άτομον ή ομάδα, πάντα καλόν Ελληνα, μή διαβλέποντα τον κίνδυνον (...)», είπε ανάμεσα σε πολλά άλλα ο νεαρός μονάρχης και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων.

«…γλώσσα αστυνομική και επιχειρηματολογία που χρησιμοποιούνταν στις χειρότερες στιγμής του εμφυλίου πολέμου», τόνιζε, σε ανακοίνωσή της, η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ). Την αντίθεσή τους, όμως, εξέφρασαν- άλλα συγκαλυμμένα και άλλα έντονα- όλα τα Κόμματα της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

«Το διάγγελμα του βασιλέως είχε δυσμενή απήχηση [...] και εις τους κύκλους των κομμάτων της συμπολιτεύσεως και συγκεκριμένως εις την ΕΡΕ και τους Προοδευτικούς, διότι και ούτοι εκ των βασιλικών λόγων διαβλέπουν ότι ο ρυθμιστής του πολιτεύματος θέλει [...] να έχη ενεργόν ανάμειξιν εις την πολιτικήν την οποίαν και να κατευθύνη, πράγμα το οποίον ημπορεί μεν σήμερον να ευνοή τας επιδιώξεις των κομμάτων της δεξιάς αλλά αύριον μπορεί να αποβή και εις βάρος των [...]», έγραφε η φιλοκεντρώα εφημερίδα «Μακεδονία».

Οι πολίτες απείχαν από την καθιερωμένη πρωτοχρονιάτικη δοξολογία στη Μητρόπολη και εκμεταλλεύτηκαν τον εορτασμό των Θεοφανίων στον Πειραιά, έξι ημέρες μετά, τον οποίον μετέτρεψαν σε δυναμική διαδήλωση διαμαρτυρίας.

Ο πολιτικός και ιστορικός Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος 1936-1975» γράφει: «Το βασιλικό εκείνο διάγγελμα περιελάμβανε απαραδέκτους χαρακτηρισμούς και αυτό με υποχρέωσε να ζητήσω εξηγήσεις από τον Στεφανόπουλο (σ.τ.σ. πρωθυπουργός τότε). Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που είχε μιλήσει πριν από εμένα στη Βουλή, δεν είπε τίποτα για το Διάγγελμα, στη δευτερολογία του όμως συνεφώνησε μαζί μου, με δριμύ μάλιστα τόνο. Ο Πρωθυπουργός επιφυλάχθηκε να δώσει εξηγήσεις. Πολύ αργότερα θα πληροφορηθώ από κείμενο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ότι είχε απευθυνθεί εγγράφως προς τον Βασιλιά».

Το Διάγγελμα εκείνο είχε χαρακτηριστεί «διάγγελμα αντικομμουνιστικής υστερίας». Αποτέλεσμα; Βραχυπρόθεσμα: η τελετή του αγιασμού των υδάτων στο λιμάνι του Πειραιά, στις 6 Ιανουαρίου του 1966, σημαδεύτηκε από την πρωτοφανή λαϊκή συμμετοχή, την οργισμένη αντίδραση των πολιτών, την επέμβαση της Αστυνομίας και από επεισόδια. Μακροπρόθεσμα: το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου. Βασιλεύς: εθνικός μειοδότης!