Πώς το CINEMA+ αλλάζει την εικόνα του HIV στην Ελλάδα - Όταν ο κινηματογράφος γίνεται εργαλείο ενημέρωσης και πρόληψης

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα AIDS (1η Δεκεμβρίου), ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» σε συνεργασία με την MoovieReel διοργανώνει για τέταρτη χρονιά το Φεστιβάλ Κινηματογράφου CINEMA+, με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) και υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων.

Για μια ημέρα, την Πέμπτη 27 Νοεμβρίου, ο κινηματογράφος Cinobo Opera 2 (Ακαδημίας 57, Αθήνα) θα φιλοξενήσει με ελεύθερη είσοδο την προβολή της γαλλικής ταινίας «Το Live, To Die, To Live Again», μια σειρά προβολών μικρού μήκους, καθώς και μια συζήτηση για το τι σημαίνει να ζεις με τον HIV το 2025. 

Ο Στέφανος Κόλλιας, γενικός διευθυντής της Mooviereel, και ο Γιώργος Κεράτσας, υπεύθυνος Επικοινωνίας & Διεκδίκησης της Θετικής Φωνής, μιλούν στο ethnos.gr για τη γέννηση και την εξέλιξη του φεστιβάλ CINEMA+, τη σημασία της ενημέρωσης για τον HIV – ιδιαίτερα στο ανήλικο κοινό –, αλλά και τον τρόπο που το σινεμά μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο ενσυναίσθησης, αποστιγματισμού και κοινωνικού διαλόγου.

Ποια ήταν η αρχική ανάγκη που γέννησε το CINEMA+ και πώς εξελίχθηκε μέσα στα τέσσερα χρόνια της διοργάνωσης;

Γιώργος Κεράτσας: Η ιδέα του CINEMA+ γεννήθηκε από την ανάγκη να μιλήσουμε σ' ένα ακόμη, μεγαλύτερο, κοινό για τον HIV, ν' ανοίξουμε μια δημόσια συζήτηση, να θυμίσουμε ή να μάθουμε κάποια πράγματα που θεωρούμε πως αξίζει να γνωρίζουμε όλες και όλοι. Κυρίως, να χρησιμοποιήσουμε τη δύναμη της τέχνης του κινηματογράφου - που είναι μία πανανθρώπινη γλώσσα - ως «όχημα» για ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και ενσυναίσθηση.

Η ιδέα και το format του CINEMA+ έχει αλλάξει πολύ μέσα στα τέσσερα χρόνια της διοργάνωσης. Ξεκίνησε το 2017 ως ένα τριήμερο φεστιβάλ στον κινηματογράφο Τριανόν στην Αθήνα. Την επόμενη χρονιά αποτέλεσε κομμάτι της δράσης «I’m Positive» σε συνεργασία με τη Στέγη Ωνάση. Πέρυσι, επέστρεψε με τρεις ημέρες προβολών και συζητήσεων στην Αθήνα και μια προβολή στη Θεσσαλονίκη. Φέτος, δοκιμάζουμε μια πιο «συμπυκνωμένη» μονοήμερη εκδοχή, με προβολή της ταινίας «To Live, To Die, To Live Again», ταινιών μικρού μήκους και μιας συζήτησης σχετικά με το τι σημαίνει να ζεις κάποιος με HIV το 2025.

Στέφανος Κόλλιας: Επίσης, να τονίσουμε ότι φέτος θα εστιάσουμε και στην ενημέρωση μαθητών Λυκείων μέσω δυο προβολών και συζητήσεων που θα ακολουθήσουν στο τέλος του μήνα.

Πόσο ανοιχτοί θεωρείτε ότι είμαστε στην Ελλάδα σε μια πιο δυναμική πληροφόρηση του ανήλικου κοινού;

Γ.Κ.: Δυστυχώς όχι αρκετά. Η σεξουαλική αγωγή στα σχολεία βρίσκει πολλές αντιστάσεις, αν και πρόκειται για κάτι που θα βοηθήσει αφάνταστα τόσο στην ουσιαστική ενδυνάμωση μαθητ(ρι)ών, όσο και στην εκ βαθέων αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων μέσα από την καλλιέργεια της αποδοχής, της συμπερίληψης και της συναίνεσης. Πιο συγκεκριμένα, για το ζήτημα του HIV, η καλύτερη και ουσιαστικότερη πληροφόρηση του ανήλικου κοινού θα σήμαινε επιτέλους καλύτερη γνώση για το ζήτημα, υγιέστερη σεξουαλική ζωή, σπάσιμο των στερεοτύπων και των ευρέως διαδεδομένων μύθων, αλλά και καταπολέμηση του στίγματος και των διακρίσεων.

Σ.Κ.: Συμπληρωματικά, ν' αναφέρουμε ότι σε εκπαιδευτικές προβολές που διοργανώσαμε το 2018 και το 2019 στο πλαίσιο του «I’m Positive» του Ίδρυματος Ωνάση για μαθητές Λυκείου, από την συζήτηση που ακολούθησε με τους μαθητές και τις ερωτήσεις τους, καταλάβαμε πόσο μεγάλο κενό πληροφόρησης έχουν οι μαθητές εκείνης της ηλικίας, όχι μόνο σε σχέση με τον HIV, αλλά με τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση γενικότερα.

Πώς εξηγείτε ότι, παρά το βάρος και τη βαθιά ανθρώπινη διάσταση του θέματος, ο HIV εξακολουθεί να εμφανίζεται τόσο σπάνια ως κεντρική θεματική στο σινεμά;

Γ.Κ.: Δεν είναι κάτι που προκαλεί εντύπωση, δεδομένου του ότι ο HIV απασχολεί όλο και λιγότερο το δημόσιο λόγο γενικότερα. Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας των 00’s κυριαρχούσε σα θεματική και μάλιστα όχι με τους όρους που θα περίμενε κανείς, αλλά περισσότερο με μια τρομολαγνική - και ενίοτε ηθικοπλαστική - προσέγγιση. Έκτοτε, τα δεδομένα γύρω από τον HIV άλλαξαν ριζικά. Αρχικά, βελτιώθηκε σημαντικά η αντιρετροϊκή αγωγή και οι άνθρωποι σταμάτησαν να νοσούν και να πεθαίνουν. Στη συνέχεια, έγιναν σπουδαίες προσθήκες στις διαθέσιμες επιλογές πρόληψης. Η αγωγή προφύλαξης μετά από πιθανή έκθεση (PEP) και η προληπτική αγωγή έναντι του ιού (PrEP). Τέλος, και ίσως το πιο σημαντικό από όλα, επιβεβαιώθηκε πως οι άνθρωποι που ζουν με HIV και λαμβάνουν την αγωγή τους σύμφωνα με τις ιατρικές υποδείξεις δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μέσω του σεξ, ακόμα και χωρίς χρήση προφυλακτικού (U=U). Η συντριπτική πλειοψηφία του γενικού πληθυσμού αυτά δεν τα είχε ακούσει ποτέ, με αποτέλεσμα οι κυρίαρχες κοινωνικές αναπαραστάσεις του ιού να χτίζονται γύρω από το φόβο και ακόμη και το θάνατο.

Σ.Κ.: Ακόμη, μια ταινία χρειάζεται το δραματικό στοιχείο για να έχει απήχηση στο κοινό. Από τη στιγμή που έχουν αλλάξει τόσο πολύ τα δεδομένα για τον HIV και το AIDS, και δεν αποτελεί πλέον μια «θανατική καταδίκη», κινηματογραφικά δεν ενδιαφέρει πολλούς δημιουργούς να εστιάσουν στις σύγχρονες απεικονίσεις. Για αυτό -ακόμη- νέες ταινίες που βγαίνουν με αυτή τη θεματική χρονικά εστιάζουν στη δεκαετία του ‘80 και ‘90.

Πώς αποφασίσατε τις φετινές επιλογές ταινιών και ιδιαίτερα τη γαλλική ταινία «Vivre, mourir, renaitre»; Τι θεωρείτε ότι προσφέρει στη συζήτηση γύρω από το HIV/AIDS σήμερα;

Σ.Κ.: Η υπόθεση της ταινίας «Vivre, mourir, renaitre» αφορά ένα ερωτικό τρίγωνο στη δεκαετία του ‘90 στο Παρίσι και πως επηρεάζει τις ζωές τους το AIDS. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ Καννών 2024, οπότε πέρα από την καλλιτεχνική αξία της ταινίας και χωρίς να κάνουμε spoilers, απλά να αναφέρουμε ότι αντιμετωπίζει το θέμα ανθρώπινα, με κατανόηση, χωρίς να μπαίνει στη λογική της ηθικοπλαστικής προσέγγισης. Αξίζει να αναφέρουμε επίσης πως παρουσιάζεται ένα «εναλλακτικό» μοντέλο οικογένειας και προσφέρει ένα τέλος διαφορετικό από αυτά που έχουμε συνηθίσει από ταινίες του είδους.

Οι ταινίες μικρού μήκους που θα παρουσιαστούν είναι από τον κύκλο «Red Reminds Me…» και σηματοδοτεί μια νέα συνεργασία της Θετικής Φωνής με το Visual Aids στη Νέα Υόρκη. Ένας οργανισμός που ιδρύθηκε το 1988, είναι ο μόνος καλλιτεχνικός οργανισμός που έχει δεσμευτεί πλήρως στην ευαισθητοποίηση για το AIDS και στη δημιουργία διαλόγου γύρω από τα ζητήματα του HIV σήμερα με την παραγωγή και παρουσίαση εικαστικών έργων, εκθέσεων, δημόσιων φόρουμ και δημοσιεύσεων - ενώ παράλληλα βοηθά καλλιτέχνες που ζουν με HIV/AIDS.

Τι σημαίνει, σε ανθρώπινο επίπεδο, να βλέπεις την ιστορία ενός οροθετικού ατόμου να αποτυπώνεται στη μεγάλη οθόνη; Απελευθερώνει, βαραίνει, δικαιώνει;

Γ.Κ.: Θα έλεγα πως, κατ’ αρχάς, λειτουργεί πολύ θετικά και ενδυναμωτικά για τους ανθρώπους που ζουν με τον ιό - και αυτό είναι ένα βασικό μας μέλημα. Από εκεί και πέρα, για το γενικό κοινό, λειτουργεί εκπαιδευτικά, συμβάλλει στην κατανόηση και στην ανθρωπιά, και προκαλεί πολλές σημαντικές σκέψεις: παραδείγματος χάριν, πώς έχει επηρεάσει τις σύγχρονες κοινωνικές στάσεις η ιστορία του HIV, πού βρισκόμαστε σήμερα και πότε επιτέλους θα καταπολεμηθεί το στίγμα που υφίστανται άδικα οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό;

Ποιες είναι οι δικές σας αγαπημένες ταινίες γύρω από το θέμα αυτό;

Σ.Κ.: Ταινίες που αγγίζουν άγνωστες ιστορίες που μπορεί να μην γνωρίζαμε, όπως το «El Acompanante» του Pavel Giroud από την Κούβα όπου η κυβέρνηση απομόνωνε τους οροθετικούς σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ή τον κινηματικό αγώνα στη δεκαετία του ‘90 με το «120 BPM», τον τρόπο που λαθραία μεταφέρονταν φάρμακα από άλλες χώρες όπως στο «Dallas Buyers Club». Ή ακόμη και η σειρά «Pose» που μας δείχνει τον κόσμο του ball culture την περίοδο του AIDS στα ‘80s, έναν κόσμο που δεν γνωρίζουν πολλοί. Και φυσικά για την ιστορική του αξία πρέπει να αναφέρουμε την ταινία «Philadelphia» επειδή κατάφερε μια ταινία με κεντρική θεματολογία το ρατσισμό γύρω από το στίγμα του AIDS να φτάσει μέχρι τα Όσκαρ, και να αποκτήσει ένα παγκόσμιο κοινό.

Πώς ανταποκρίνεται το κοινό κάθε χρόνο στο φεστιβάλ; Βλέπετε αλλαγή στον τρόπο που οι άνθρωποι προσεγγίζουν το θέμα του HIV και με ποιο τρόπο;

Γ.Κ.: Κάθε χρόνο το κοινό συμμετέχει ενεργά στο φεστιβάλ, δείχνοντας όλο και μεγαλύτερη διάθεση για ενημέρωση και διάλογο. Παρατηρούμε σαφή αλλαγή στον τρόπο που προσεγγίζεται το θέμα του HIV, τουλάχιστον στο κοινό που παρακολουθεί πιο στενά το έργο της Θετικής Φωνής: ο κόσμος είναι πιο ενημερωμένος και πιο άνετος να μιλήσει ανοιχτά. Υπάρχει μεγαλύτερη κατανόηση της πραγματικότητας των ανθρώπων που ζουν με HIV και αυξημένη αλληλεγγύη, κάτι που δείχνει ότι το φεστιβάλ συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας πιο συμπεριληπτικής και συνειδητοποιημένης κοινότητας, και που μας χαροποιεί ιδιαίτερα.

Πώς σχολιάζετε την κατάργηση προγραμμάτων έρευνας για το εμβόλιο κατά του AIDS από την κυβέρνηση Τραμπ; Τι σημαίνει μια τέτοια εξέλιξη για την παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης του ιού;

Γ.Κ.: Τόσο αυτή η εξέλιξη όσο και η διακοπή χρηματοδοτήσεων από τις ΗΠΑ για τον HIV σε αναπτυσσόμενες χώρες (ή και χρηματοδοτήσεων για προγράμματα που σχετίζονται με τον ιό παγκοσμίως) σημαίνει πως απομακρυνόμαστε από τον παγκόσμιο στόχο για τον τερματισμό της επιδημίας HIV. Η επιστήμη έχει προχωρήσει αφάνταστα και η προοπτική πλήρους ελέγχου του HIV παγκοσμίως είναι θεωρητικά πιο κοντά από ποτέ. Δυστυχώς, οποιαδήποτε πολιτική προκαλεί εμπόδια στην επιστημονική έρευνα ή στην ισότιμη πρόσβαση φαρμάκων (και εμβολίων) παγκοσμίως, μας γυρνάει χρόνια πίσω στην προσπάθειά μας για την παγκόσμια, ολιστική αντιμετώπιση του ιού.

Διαβάστε ακόμη

Δραματικές ώρες στη Λακωνία: Γυναίκα ανεβαίνει σε ταράτσα για να δώσει φαγητό στην εγκλωβισμένη μητέρα της

Κακοκαιρία Byron: Τι θα γίνει με τον μισθό όσων δεν μπόρεσαν να πάνε στη δουλειά τους

Πανικός στη αεροσκάφος: Φωτιά σε διάδρομο απογείωσης γέμισε με καπνούς Airbus A320 με 180 επιβαίνοντες

Mega deal στα σκαριά στον τομέα της ψυχαγωγίας: Η Netflix κοντά στην αγορά της Warner Bros!