Μέσα μαζικής μεταφοράς: Μειωμένα δρομολόγια, αυξημένη η κίνηση και η ταλαιπωρία

Το σύστημα το οποίο δεν έχει ενισχυθεί επαρκώς μοιάζει να αδυνατεί να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Αυξημένη επιβατική κίνηση, ενισχυμένα έσοδα από πωλήσεις εισιτηρίων, μειωμένα δρομολόγια, όλο και πιο «κουρασμένος» στόλος τουλάχιστον στα μέσα σταθερής τροχιάς και διαρκώς συρρικνούμενος αριθμός εργαζομένων, ιδίως οδηγών, συνθέτουν τη νέα πραγματικότητα των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς της Αθήνας. Το γεγονός αυτό φαίνεται πως δικαιολογεί απολύτως και τις εικόνες ακραίου συνωστισμού που παρατηρούνται κυρίως σε ώρες και εποχές αιχμής δεδομένων και των απανωτών ρεκόρ που καταγράφονται στην τουριστική κίνηση της πρωτεύουσας.

Τα νούμερα που αποτυπώνουν το παράδοξο αποτυπώνονται με σαφήνεια στην έκθεση πεπραγμένων του ΟΑΣΑ για το 2024 που μαρτυρά ότι την προηγούμενη χρονιά μετρήθηκαν 35,4 εκ. επιβιβάσεις επιπλέον στα ΜΜΜ, με τα προσφερόμενα δρομολόγια όμως να λιγοστεύουν κατά 229.000, τους χρόνους αναμονής να επιμηκύνονται και την κατάσταση εντός οχημάτων και συρμών να είναι συχνά ασφυκτική. Η έκθεση κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με αυτήν της ΣΤΑΣΥ που είχε προηγηθεί και αποκάλυπτε για πρώτη φορά αυτήν την αντίφαση.

Όπως προκύπτει από τα συνολικά στοιχεία για τις συγκοινωνιακές εταιρείες, την ώρα που τα δρομολόγια μειώνονται σχεδόν σε όλα τα μέσα, η επιβατική κίνηση αυξάνεται εντυπωσιακά, φτάνοντας τα 486,8 εκατομμύρια επιβιβάσεις, έναντι 451,3 εκατ. το 2023 απειλώντας με συνεχή υποβάθμιση την ποιότητα των μετακινήσεων ακόμα και με το αγαπημένο μέσο των Αθηναίων, το μετρό.

Οι πολίτες επέστρεψαν στα ΜΜΜ σταδιακά μετά την πανδημία, αλλά το σύστημα το οποίο δεν έχει ενισχυθεί επαρκώς μοιάζει να αδυνατεί να ανταποκριθεί σε αυτή την αυξανόμενη ζήτηση. Οι αριθμοί αποκαλύπτουν ότι στα λεωφορεία εκτελέστηκαν 76,83 εκατ. οχηματοχιλιόμετρα (από 77,2 εκ. το 2023), ενώ στα τρόλεϊ η πτώση ήταν ακόμη μεγαλύτερη (5,82 εκατ. από 6,19 εκατ.). Στο μετρό, οι Γραμμές 2 και 3 έχασαν περίπου 2,4 εκατομμύρια οχηματοχιλιόμετρα σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά.

Σε επίπεδο δρομολογίων το 2024 σε μια τυπική καθημερινή ημέρα τα λεωφορεία εκτελούσαν 936 δρομολόγια λιγότερα από την προηγούμενη χρονιά, ενώ στις γραμμές 2 και 3 του μετρό είχαν «εξαφανιστεί» 35 δρομολόγια.

Και ενώ η επιχειρησιακή ικανότητα συρρικνώνεται, οι επιβιβάσεις στα μέσα αυξάνονται σημαντικά:

194,6 εκατομμύρια επιβάτες μετακινήθηκαν με τα λεωφορεία της ΟΣΥ (από 178,5 εκατ. το 2023),
38 εκ. ήταν οι επιβιβάσεις από 36,5 εκ στα τρόλει
σχεδόν 70 εκ. ήταν οι επιβιβάσεις στη Γραμμή 1 από 64,8 εκ το 2023
170 εκ. επιβάτες καταγράφηκαν στις Γραμμές 2 και 3 έναντι 158,6 εκ την προηγούμενη χρονιά
Τα 14 εκατομμύρια επιβιβάσεις από 12,7 καταγράφηκαν στο τραμ.

Και όλα αυτά τη στιγμή που το ποσοστό των δρομολογίων που εκτελούνται σε σχέση με αυτά που προγραμματίζονται εμφανίζει ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις κυρίως στα οδικά μέσα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΣΑ, για τα λεωφορεία ανέρχεται σε 79,5%, ενώ στα τρόλεϊ πέφτει ακόμα χαμηλότερα στο 68,8%.

Αν και στις γραμμές του μετρό τα ποσοστά εκτέλεσης αγγίζουν το 99%, φαίνεται πως αυτό επιτυγχάνεται σε μια βάση εξαρχής μειωμένης καθημερινής δρομολόγησης συρμών. Χαρακτηριστικά, στις Γραμμές 2 και 3, από τα 437 δρομολόγια που προγραμματίζονταν σε μια τυπική καθημερινή το 2023, πέσαμε στα 403 το 2024.

Κρίσιμο ρόλο στην επιδείνωση της εικόνας παίζουν οι δραματικές ελλείψεις σε προσωπικό ειδικά στην ΟΣΥ, η οποία παρά την ένταξη νέων οχημάτων στο στόλο της το 2024, έχασε μέσα σε ένα χρόνο 172 εργαζόμενους, με το σύνολο του προσωπικού να περιορίζεται στα 4.527 άτομα στα τέλη της χρονιάς. Η ΣΤΑΣΥ, που διαχειρίζεται τα μέσα σταθερής τροχιάς, κατέγραψε μικρότερη, αλλά σημαντική απώλεια προσωπικού, με 2.278 εργαζόμενους στο τέλος του 2024 και συνολική μείωση 67 ατόμων την τελευταία πενταετία.

Η διαρκής «αιμορραγία» των συγκοινωνιακών εταιρειών σε ανθρώπινο δυναμικό έχει άμεσο αντίκτυπο στη δυνατότητα εκτέλεσης δρομολογίων, καθώς το προσωπικό κίνησης είναι κρίσιμο για τη λειτουργία λεωφορείων και τρόλεϊ, και η υποστελέχωση δημιουργεί κενά στον προγραμματισμό και κατ΄επέκταση στην αξιοπιστία.

Παρά τη μείωση των δρομολογίων, αξιοσημείωτη ήταν η ενίσχυση στα συνολικά έσοδα του συστήματος, λόγω της ανόδου στις επικυρώσεις που έφτασαν τα 289 εκατ. το 2024 (έναντι 265,7 εκατ. το 2023), με την αύξηση στη ΣΤΑΣΥ να φτάνει το 8,9% και στην ΟΣΥ το 9,8%. Ωστόσο, οι συνολικές εισπράξεις παρουσίασαν μείωση κατά 3,9%, λόγω της συρρίκνωσης των επιδοτούμενων μετακινήσεων.

Συνολικά τα έσοδα από δικαιώματα και εισιτήρια έφτασαν τα 527,23 εκατ. ευρώ, έναντι 481,28 εκατ. το 2023 με τις πωλήσεις καρτών να σημειώνουν άνοδο (ειδικά του προϊόντος 30 ημερών), αν και το μεγαλύτερο μερίδιο των εισπράξεων εξακολουθεί να προέρχεται από τα εισιτήρια. Αυξητικά κινήθηκαν τα αεροδρομιακά προιόντα κομίστρου τα οποία είναι και υψηλότερης αξίας με το πακέτο επιστροφής 3 ημερών να ενισχύεται κατά 27,4%.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, η αναλογία καρτών/εισιτηρίων δείχνει μια σημαντική μετατόπιση προς πιο ευέλικτα, βραχυπρόθεσμα εισιτήρια αντί για προιόντα μακράς διαρκείας, αντανακλώντας τις αλλαγές στις συνήθειες εργασίας και μετακίνησης.

Ως προς την αγορά κομίστρου, το 2024 ξεκίνησε και η πληρωμή εισιτηρίου με τραπεζική κάρτα. Αρχικά εφαρμόστηκε πιλοτικά στις γραμμές Express προς/από το Αεροδρόμιο, ενώ στο τέλος Δεκεμβρίου επεκτάθηκε σε όλο το δίκτυο του ΟΑΣΑ. Κατά τη διάρκεια του έτους πραγματοποιήθηκαν 140.314 επιβιβάσεις με τραπεζική κάρτα, αποφέροντας 771.712 ευρώ. Το μερίδιο των επιβιβάσεων με EMV στη γραμμή Express σταθεροποιήθηκε γύρω στο 9% από τον Αύγουστο και μετά. Ανοδικά κινήθηκαν και οι ηλεκτρονικές πωλήσεις που εμφάνισαν αύξηση 13%, φτάνοντας τα 3,37 εκατ. ευρώ.

Σε επίπεδο στόλου, η ονομαστική δύναμη το 2024 ανερχόταν για την ΟΣΥ στα 1.373 οχήματα λεωφορείων και 199 τρόλεϊ, ενώ η ΣΤΑΣΥ είχε στην κατοχή της 252 συρμούς για τη Γραμμή?1, 378 για τις Γραμμές?2 &?3, και 59 συρμούς για το τραμ.

Σε άνοδο οι έλεγχοι κομίστρου αλλά και οι αναφορές

Στο επίπεδο της πάταξης της εισιτηριοδιαφυγής και της ενίσχυσης των εσόδων, οι συγκοινωνιακοί φορείς προσπάθησαν να βελτιώσουν την επιτήρηση με αύξηση της δύναμης των ελεγκτών και εντατικοποίηση των ελέγχων. Συνολικά διενεργήθηκαν 5.7 εκατ. έλεγχοι κομίστρου κατόπιν των οποίων επιβλήθηκαν 150.485 πρόστιμα.

Ο σχεδιασμός του ΟΑΣΑ περιλάμβανε την εντατικοποίηση του πλάνου ελέγχου σε άξονες – λεωφορειακές γραμμές μεγάλου φόρτου στο λεκανοπέδιο Αττικής, καθώς επίσης και τη μεγιστοποίηση της παρουσίας ελεγκτών στο Αεροδρόμιο με σταθερά κλιμάκια και κυκλικής διαδρομής εντός των οχημάτων των γραμμών express Χ93, Χ95, Χ96, Χ97.

Ωστόσο, μαζί με την επιβατική κίνηση αυξήθηκαν και τα παράπονα των επιβατών σε ποσοστό 30,1%, με την ΟΣΥ να συγκεντρώνει τη μερίδα του λέοντος με 8.552 αναφορές.

Σε ό,τι αφορά την απρόσκοπτη λειτουργία των λεωφορειολωρίδων, το 2024 βεβαιώθηκαν 3.813 παραβάσεις για παραβίαση της απαγόρευσης χρήσης των αποκλειστικών λωρίδων για τα ΜΜΜ, ενώ για παράνομη στάθμευση σε αυτές κόπηκαν 1.244 κλήσεις. Παράλληλα από τις ήδη εγκατεστημένες κάμερες του ΟΑΣΑ κατά τη διάρκεια του 2024 απεστάλησαν 2.827 κλήσεις σε παραβάτες που εντοπίστηκαν μέσω του συστήματος των φωτογραφικών συσκευών.