Πώς καθάριζαν τα ναρκοπέδια οι Σοβιετικοί: Οδηγώντας μέσα ανθρώπους που συνήθως δεν γύριζαν πίσω - Γεγονός ή κακοήθεις φήμες του Ψυχρού Πολέμου;

Ανατολικό Μέτωπο. Κάθε τετραγωνικό μέτρο και νεκροί, όχι νεκρός! Οι φήμες για το πώς καθάριζαν τα ναρκοπέδια οι Σοβιετικοί οργίαζαν· λέγεται ότι, αχρήστευαν τις νάρκες οδηγώντας στα ναρκοπέδια ανθρώπους, που συνήθως δεν γύριζαν πίσω. Ήταν γεγονός ιστορικό ή κακοήθεις φήμες που γέννησε ο Ψυχρός Πόλεμος;

Ο Κόκκινος Στρατός είχε την κακή φήμη ότι σπατάλησε αλόγιστα και ανάλγητα μεγάλο μέρος τους ανθρώπινου δυναμικού του. Ο τρόπος που διεξήγαγε τις επιχειρήσεις στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο θεωρήθηκε από πολλούς ακραίος όσον αφορά τη διαχείριση των στρατιωτών, αλλά και του άμαχου πληθυσμού. Ένοπλοι άνδρες, αλλά και πολίτες δεν σταματούσαν να τροφοδοτούν με τις ζωές τους το αδηφάγο θηρίο της μάχης σε ανυπολόγιστες ποσότητες.

Το Ανατολικό Μέτωπο κατασπάραξε εκατομμύρια ανθρώπους κι από τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι οι Σοβιετικοί, στα επίσημα στοιχεία, έχουν καταγράψει ανθρώπινες απώλειες που φθάνουν τους 10 εκατομμύρια στρατιώτες και τους 20 εκατομμύρια αμάχους! Για να καταδειχτεί το μέγεθος αξίζει να καταγράψουμε ότι η Γερμανία έχει ακριβώς τους μισούς ένοπλους που δεν έμαθαν για την ήττα: 5 εκατομμύρια και πάνω από τρία εκατομμύρια πολίτες.

Ο σοβιετικός στρατός, αντλώντας ανθρώπινο δυναμικό από τις χώρες που είχε στη ζώνη επιρροής της η ΕΣΣΔ, συγκρότησε την πολυπληθέστερη στρατιωτική δύναμη που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ιστορία: ανυπολόγιστος ο αριθμός! Ο πλησιέστερος στην πραγματικότητα αριθμός είναι κοντά στους 34 εκατομμύρια στρατιώτες από τους οποίους τα 5 εκατομμύρια προέρχονταν από μη σλαβικές μειονότητες. Αυτή η τεράστια δύναμη αποτελούνταν συνήθως από στρατιώτες που είχαν από ελάχιστη έως καθόλου εκπαίδευση. Αυτό οδήγησε στο να θεωρούνται, εκείνοι οι στρατιώτες, ακραίοι και σκληροί (είδαμε και τους εκπαιδευμένους Ναζί…) και συνήθως να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι.

Οι αξιωματικοί και οι διοικητές των στρατιωτικών μονάδων, στην προσπάθειά τους να χτυπήσουν καίρια τους Γερμανούς, δεν λογάριαζαν το μέγεθος του κόστους των τμημάτων τους σε ανθρώπινες ζωές. Και με βάση την απάνθρωπη στρατηγική έχει διαδοθεί και ο μύθος - που ίσως και να είναι αληθινός - ότι άνθρωποι βάδιζαν μέσα στα ναρκοπέδια για να τα καθαρίσουν, πληρώνοντας με τη ζωή τους το αντίτιμο· τούτο φημολογείται, όμως δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Αναστάτωση στο Στράτευμα

Από τη δεκαετία του 1920, η Σοβιετική Ένωση υπέστη αναταραχή στις ένοπλες δυνάμεις της. Ο Ιωσήφ Στάλιν άρχισε εκκαθάριση (Υπόθεση Τουχατσέφσκι) για την απομάκρυνση των - υποτιθέμενων - επίορκων αξιωματικών, καθώς και οποιουδήποτε άλλου που θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει απειλή για την κυριαρχία του. Στην πορεία θέσπισε το σύστημα των επιτροπών, στο οποίο υπήρχαν πολίτες - αξιωματούχοι με ισότιμο κύρος και ισχύ με τους στρατιωτικούς διοικητές στο στράτευμα. Αυτοί οι Κομισάριοι συχνά αντιμετώπιζαν τους στρατιώτες σαν αναλώσιμο κεφάλαιο ώστε να πετύχουν τη νίκη. Είναι γνωστό ότι εκτελούσαν με συνοπτικές διαδικασίες όποιον θεωρούνταν προδότης ή δειλός. Το ιστορικό αρχείο περιέχει πολλά τεκμηριωμένα τέτοιου είδους περιστατικά.
Έτσι, αν – υποτίθεται – είχε δοθεί διαταγή σε ανθρώπους (όχι κατ’ ανάγκη στρατιώτες) να βαδίσουν σε ένα ναρκοπέδιο, οι άντρες μπορεί να το έκαναν από φόβο: προτιμούσαν να ρισκάρουν με τις νάρκες παρά να είναι βέβαιοι ότι τους περιμένει μια σφαίρα στον αυχένα. Μάλιστα, οι νεοσύστατες μονάδες ανδρών με ελάχιστη έως καθόλου εκπαίδευση μπορεί επίσης να μην γνώριζαν καν ότι τα ναρκοπέδια βρίσκονταν στον δρόμο τους έως ότου πατούσαν μια νάρκη.

Τα αποβράσματα της κοινωνίας στην πρώτη γραμμή

Επιπλέον, οι Σοβιετικοί είχαν στις τάξεις τους αυτά που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «τάγματα καταδίκων»· ήταν οι μονάδες όπου υπηρετούσαν κλέφτες, δολοφόνοι και κάθε λογής εγκληματίες, που είχαν λάβει εξιτήριο από φυλακές και πολεμούσαν για την «μητέρα πατρίδα». Εκείνες οι μονάδες διατάσσονταν συχνά να εκτελέσουν τις άκρως επικίνδυνες αποστολές όπως επιθέσεις εναντίον οχυρωμένων θέσεων. Παρένθεση: η σοβιετική ιστορία για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχει καταγράψει θαυμαστά ανδραγαθήματα από στρατιώτες μονάδων όπου υπηρετούσαν πρώην κατάδικοι.

Να σημειώσουμε ότι, οι εξειδικευμένες μονάδες εκκαθάρισης ναρκοπεδίων ήταν περιορισμένες σε αριθμό και υπήρχε μεγάλη ζήτηση στο Ανατολικό Μέτωπο. Έτσι, μπορεί να μην ήταν απλά η παντελής έλλειψη σεβασμού για την ανθρώπινη ζωή που οδηγούσε ανθρώπους να εξουδετερώνουν νάρκες με τη ζωή τους, όσο το γεγονός ότι δεν υπήρχε εναλλακτική λύση.
Οι μόνες ιστορικά αποδεδειγμένες περιπτώσεις για ανθρώπους που πρόταξαν τα κορμιά τους στα ναρκοπέδια είναι ότι οι Σοβιετικοί πολλές φορές χρησιμοποίησαν γερμανούς αιχμαλώτους για το μακάβριο έργο τους.

Οι Σοβιετικοί, πάνω στην οργή και το μίσος τους, αδιαφορούσαν για νεκρούς ή τραυματισμένους Γερμανούς, έτσι υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις επιθέσεων που προηγήθηκαν αιχμάλωτοι της σοβιετικής γραμμής προέλασης. Οι κουρελιασμένοι Γερμανοί δεν διέφεραν στην όψη από τα σοβιετικά στρατεύματα.
Κάπως έτσι και κάποιοι Ναζί βάδισαν και ανάμεσα σε νάρκες.
Σίγουρα οι αξιωματούχοι του Κόκκινου Στρατού ήταν σκληροί και με τους άνδρες τους και ακόμα σκληρότεροι με τους αιχμαλώτους, αλλά σχετικά με την εκκαθάριση ναρκοπεδίων από ανθρώπινες ασπίδες, ότι έχει γραφτεί είναι φήμες και διαδόσεις, που δεν αποδεικνύονται ως αληθή γεγονότα.