Τα νέα δεδομένα στην αγορά εργασίας σε Ελλάδα και Ευρώπη: Οι διαφορές, οι προοπτικές και η υπεροχή της επαγγελματικής εκπαίδευσης

Η απασχόληση των νέων αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους δείκτες κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ανάπτυξης

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 4 λεπτά ┋ 🗣️ Ανοικτό για σχολιασμό

Η απασχόληση των νέων αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους δείκτες κοινωνικής συνοχής και οικονομικής ανάπτυξης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία έχει αποτελέσει κεντρικό ζήτημα πολιτικής, καθώς επηρεάζει άμεσα τόσο την προσωπική πορεία κάθε νέου όσο και τη συνολική δυναμική της αγοράς εργασίας.

Τα τελευταία χρόνια καταγράφεται βελτίωση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ωστόσο οι ανισότητες ανάμεσα στα κράτη μέλη και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα παραμένουν έντονες. Όπως αναφέρει ο κ. Γώργος Γατούδης, Σύμβουλος Σταδιοδρομίας , σύμφωνα με τη Eurostat (edat_lfse_24), το 2024 το μέσο ποσοστό απασχόλησης των πρόσφατων αποφοίτων (ηλικίας 20–34 ετών) στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθε σε 82,3%.

Το ποσοστό αυτό δείχνει μια σαφή βελτίωση σε σχέση με τα χαμηλά επίπεδα της περιόδου της οικονομικής κρίσης (π.χ. 2014: 79,5% για αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, 69,8% για αποφοίτους μέσης εκπαίδευσης). Ωστόσο, οι διαφορές ανάμεσα στις χώρες είναι μεγάλες: στις Κάτω Χώρες και στη Γερμανία η απασχόληση φτάνει το 91,6% και 90,5% αντίστοιχα, ενώ σε Ιταλία (69,6%), Ελλάδα (73,2%) και Ρουμανία (75,0%) παραμένει χαμηλή. Η επαγγελματική εκπαίδευση (Vocational Education and Training - VET) αναδεικνύεται ως καθοριστικός παράγοντας: Το 2024, το ποσοστό απασχόλησης αποφοίτων μέσης επαγγελματικής εκπαίδευσης ανήλθε σε 80,0% για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Ελλάδα η εικόνα είναι δυσμενέστερη. Η ανεργία των νέων παραμένει από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με σημαντικές αποκλίσεις σε σχέση με τον μέσο όρο.

Ειδικά οι νέοι χωρίς απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καταγράφουν ποσοστό ανεργίας 24,2% (στοιχεία ΟΟΣΑ, Education at a Glance 2025), σχεδόν διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ακόμα και οι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν δυσκολίες, με την ανεργία να παραμένει υψηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες. Οι βασικές αιτίες περιλαμβάνουν την αδύναμη σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, την έλλειψη πρακτικής εμπειρίας και προγραμμάτων μαθητείας, καθώς και το συνεχιζόμενο φαινόμενο της μετανάστευσης νέων επιστημόνων (brain drain), που στερεί από τη χώρα πολύτιμο ανθρώπινο κεφάλαιο.

Το χάσμα μεταξύ ανδρών-γυναικών

Η διάσταση του φύλου αποτελεί έναν ακόμη κρίσιμο παράγοντα. Το 2024 το χάσμα απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 1,8 ποσοστιαίες μονάδες (83,2% για άνδρες, 81,4% για γυναίκες). Στην Ελλάδα όμως η διαφορά είναι πολύ μεγαλύτερη: 10,5 μονάδες υπέρ των ανδρών. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις διαφορετικές επιλογές σπουδών , με τις γυναίκες να κατευθύνονται λιγότερο σε τομείς υψηλής ζήτησης όπως η τεχνολογία, αλλά και σε κοινωνικές συνθήκες που περιορίζουν
την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.

Εκπαίδευση και εργασία

Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αναπτύξει μοντέλα που συνδέουν πιο αποτελεσματικά την εκπαίδευση με την εργασία. Στη Γερμανία και την Ολλανδία το σύστημα διττής εκπαίδευσης (dual education) δίνει τη δυνατότητα στους νέους να συνδυάζουν σπουδές με εργασία, με αποτέλεσμα υψηλά ποσοστά απασχόλησης αμέσως μετά την αποφοίτηση. Στις σκανδιναβικές χώρες, επενδύσεις στην καινοτομία και στην πράσινη οικονομία ανοίγουν νέους δρόμους για τους νέους εργαζόμενους. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η στοχευμένη πολιτική μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Η απασχόληση των νέων στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι ένα πολυδιάστατο ζήτημα που συνδέεται με την εκπαίδευση, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική ισότητα. Για την Ελλάδα, η πρόκληση είναι να ενισχύσει την επαγγελματική εκπαίδευση, να δημιουργήσει πραγματικές ευκαιρίες πρακτικής άσκησης και να ανακόψει τη φυγή νέων στο εξωτερικό. Η επίτευξη αυτών των στόχων δεν είναι εύκολη, αλλά είναι αναγκαία για το μέλλον της χώρας.

Οι ευρωπαϊκές πολιτικές και τα διαθέσιμα δεδομένα (Eurostat, OECD) αποτελούν πολύτιμο εργαλείο κατανόησης και σχεδιασμού. Η ενίσχυση της απασχολησιμότητας των νέων δεν αφορά μόνο τα ίδια τα άτομα,αλλά και τη βιωσιμότητα ολόκληρης της κοινωνίας.