Ένα αποτρόπαιο έγκλημα των Τούρκων: η σφαγή των Προσκόπων του Αϊδινίου – Ποιο ήταν το τέλος του αρχηγού των μακελάρηδων

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 18 Ιουνίου του 1919, όταν Τούρκοι κατέσφαξαν 31 προσκόπους, στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας.

Το Αϊδίνιο, Αϊδίνι για τους ντόπιους, ήταν η πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας της Μικράς Ασίας, στη νοτιοδυτική ακτή της Τουρκίας, ανάμεσα στις επαρχίες Σμύρνης και Μούγλων· κατελήφθη από τον Ελληνικό Στρατό στις 14 Μαΐου του 1919. Την περίοδο εκείνη η πόλη αριθμούσε 35.000 κατοίκους από τους οποίους οι 8.000 ήταν Έλληνες.

Έναν μήνα μετά, στις 15 Ιουνίου του 1919, τμήμα του Ελληνικού Στρατού, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Σχοινά, δέχτηκε επίθεση από άτακτους τούρκους, Τσέτες. Ο Σχοινάς διέταξε υποχώρηση, εγκαταλείποντας το Αϊδίνι και αφήνοντας πίσω του έφηβους προσκόπους να το υπερασπιστούν και να φροντίσουν τα γυναικόπαιδα.

Και ακολούθησε το μακελειό. Το γενικό πρόσταγμα της σφαγής είχε ο μετέπειτα πρωθυπουργός της Τουρκίας, ο αιμοδιψής Αντνάν μπέης ο επονομαζόμενος Μεντερές από την περιοχή της καταγωγής του (Μαίανδρος ποταμός), ο ενορχηστρωτής και του πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης το 1955.

Στο Αϊδίνι, Έλληνες είχαν ιδρύσει δύο προσκοπικές ομάδες. Η μανία των Τούρκων ξέσπασε με μίσος πάνω τους γιατί βοηθούσαν τον Ελληνικό Στρατό. Οι πρόσκοποι δεν ήταν πολλοί, αλλά ο ηρωισμός τους ήταν απαράμιλλος. Οι μεγαλύτεροι των ομάδων πήραν τα όπλα και πολεμούσαν πλάι στους στρατιώτες που είχαν απομείνει στην πόλη· οι μικρότεροι μετέφεραν πολεμοφόδια, φρόντιζαν τραυματίες και μετέδιδαν μηνύματα. Πολλοί από τους προσκόπους - οι πιο τυχεροί - «έπεσαν» κατά τη διάρκεια της μάχης.

Όσοι πρόσκοποι δεν σκοτώθηκαν στις ένοπλες συγκρούσεις έπεσαν στα χέρια των Τσετών του Μεντερές και έπειτα από μια δραματική νύχτα στο μπουντρούμι του Διοικητηρίου, οδηγήθηκαν ανατολικά της πόλης, στις όχθες του Εύδονα ποταμού, που έγινε και τόπος του μαρτυρίου τους. Οι νεαροί πρόσκοποι του Αϊδινίου σφαγιάστηκαν από τους Τσέτες έπειτα από φρικτά βασανιστήρια.

Ελεεινά βασανιστήρια

«Τον αρχηγό των Προσκόπων, Νίκο Αυγερίδη του έβγαλαν τα μάτια και τον κατακρεούργησαν. Τον Φιλοκτήτη Αργυράκη τον έγδαραν. Τον 19χρονο Μίνωα Βεϊνόγλου τον αποκεφάλισαν με σκουριασμένο μαχαίρι. Τους υπόλοιπους τους λόγχισαν και τους κατακρεούργησαν· πολλών τα κορμιά ρίχτηκαν στο ποτάμι. Παλούκωσαν πολλές από τις σορούς, τους και τις ευνούχισαν», περιέγαφαν μαρτυρίες. Δύο ημέρες μετά, ο Ελληνικός Στρατός ανακατέλαβε το Αϊδίνι· συγκλονισμένοι οι φαντάροι ανέσυραν τα μακελεμένα κορμιά των νεαρών μαρτύρων και τα έθαψαν. Συνολικά οι τριάντα ένας πρόσκοποι δολοφονήθηκαν.

Από τη σφαγή του Αϊδινίου γλίτωσαν λίγοι πρόκριτοι που είχαν καταφύγει στο Διοικητήριο και έσωσαν τη ζωή τους, κρυβόμενοι έως την ανακατάληψη της πόλεως από τον Ελληνικό στρατό. Αυτοί έδωσαν τις μαρτυρίες για την εκτέλεση των 31 προσκόπων, που οι φονιάδες τους ούτε δικάστηκαν ποτέ για τα εγκλήματά τους.

Αυτοί που έφταιξαν

Η εφημερίδα «Πατρίς», του Δημήτρη Λαμπράκη (ΤΑ ΝΕΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ) επέρριπτε τις ευθύνες για την εγκατάλειψη του Αϊδινίου όχι μόνο στον Συνταγματάρχη Σχοινά, αλλά και στον Μητροπολίτη Ηλιουπόλεως Σμάραγδο, ο οποίος «εκείνες τις κρίσιμες μέρες δεν ήταν κοντά στο ποίμνιό του».

Όμως ο ενορχηστρωτής της σφαγής, ο Αντνάν Μεντερές, είχε τέλος οικτρό: πολλά χρόνια μετά, το 1961, κρεμάστηκε από πραξικοπηματίες που είχαν ανατρέψει την κυβέρνησή του.
Λίγο καιρό μετά ο Συνταγματάρχης (τότε) Γεώργιος Κονδύλης μπήκε σε πολλά τούρκικα χωριά και αφάνισε τον πληθυσμό τους εκδικούμενος την Σφαγή των Προσκόπων.

Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε στον Συνταγματάρχη Σχοινά, που επέδειξε αθλιότατη στάση και ανανδρία εκείνες τις ημέρες. Ο αξιωματικός του Ελληνικού Στρατούν πέρασε από στρατοδικείο για την απόφασή του να εγκαταλείψει το Αϊδίνι· καθαιρέθηκε και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.