Αρμακόλας στο ethnos.gr: Τι κρύβεται πίσω από την κρίση μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου – Η «πυριταποθήκη των Βαλκανίων» και η στάση της Αθήνας

Τέσσερις δήμοι στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου με σερβική πλειοψηφία ξύπνησαν το πρωί της Δευτέρας-μόλις λίγες ώρες μετά την… αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου-διαβάζοντας μηνύματα στα αγγλικά σε διαφημιστικές πινακίδες και αφίσες που έγραφαν… «Καλώς ήρθατε στην Κοινότητα των Σερβικών Δήμων».

Με αυτόν τον τρόπο ο σερβικός θύλακας, που αποτελεί πλειοψηφία στα βόρεια του Κοσόβου, απαντούσε στην απόφαση της κυβέρνησης Κούρτι να αντικαταστήσει όλες τις σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας αλλά και να υπενθυμίσει την συμφωνία των Βρυξελλών που υπογράφηκε το 2013 η οποία προβλέπει τη δημιουργία μιας ένωσης 10 δήμων στο Κόσοβο στους οποίους οι Σέρβοι έχουν την πλειοψηφία. Μια συμφωνία που παραμένει μέχρι και σήμερα κενό γράμμα….

Βόρειο Κόσοβο

Και μπορεί η ηρεμία να επανήλθε γρήγορα στο Κόσοβο μετά από παρέμβαση των ΗΠΑ, ο Γιάννης Αρμακόλας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, επικεφαλής του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης του ΕΛΙΑΜΕΠ και βαθιά γνώστης της βαλκανικής πραγματικότητας, μιλώντας στο ethnos.gr εκτιμά ότι θα έχουμε και νέες εντάσεις στο μέλλον μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου, «από την στιγμή που δεν υπάρχει διάθεση από την Σερβία για μια συμφωνία και επίλυση που θα προβλέπει την αναγνώριση από το Βελιγράδι της κυριαρχίας της Πρίστινας, με κάποια ανταλλάγματα, ίσως για τη Σερβία. Απέχουμε ακόμα πάρα πολύ από αυτό».

Γιάννης Αρμακόλας Κύριος Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ και Επίκουρος Καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στο ΠΑΜΑΚ

Τι κρύβεται πίσω από την κίνηση του Κοσόβου

Αποκωδικοποιώντας την κίνηση της κυβέρνησης του Κοσόβου να μην αναγνωρίζει τις σερβικές πινακίδες τόσο των οχημάτων που εισέρχονται από τη Σερβία, όσο και οχήματα χιλιάδων Σέρβων που ζουν στη βόρεια Μιτρόβιτσα, σερβικό θύλακα στο Κοσσυφοπέδιο, ο κ. Αρμακόλας πιστεύει ότι θα δούμε περισσότερες προσπάθειες από την πλευρά της κυβέρνησης στην Πρίστινα, που θα επιχειρεί με συγκεκριμένα μέτρα να δείξει ότι ελέγχει, πλήρως, το έδαφος της χώρας και πως είναι μια κυρίαρχη κυβέρνηση στο εσωτερικό του Κοσόβου.

«Εκτιμώ ότι η κυβέρνηση του Κοσόβου θα συνεχίσει να πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση. Το κόμμα του Κούρτι, Vetevendosje, άλλωστε, έχει εκλεγεί με την υπόσχεση να αναδείξει θέματα αμοιβαιότητας (reciprocity) με τη Σερβία. Όλα αυτά τα μέτρα που υιοθετούν και με τις πινακίδες και με το θέμα των ταυτοτήτων είναι ουσιαστικά σε επίπεδο αμοιβαιότητας. Πρόκειται, δηλαδή, για μέτρα που υιοθετεί και η Σερβία απέναντι στους πολίτες του Κοσόβου».

Ο Κούρτι θέλει να αναδείξει ότι έχει την κυριαρχία όλου του εδάφους του Κοσόβου

Όπως εκτιμά ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ, η Σερβία προσπαθεί να καθυστερήσει όσο περισσότερο μπορεί τις διαπραγματεύσεις με το Κόσοβο και επομένως, την προοπτική μιας συμφωνίας.

«Στο βόρειο Κόσοβο υπάρχουν αρκετοί Σέρβοι και διάφοροι παράγοντες που δεν θα δεχθούν σε καμία περίπτωση- και χωρίς κάποια πίεση από το Βελιγράδι-την κυριαρχία του Κοσόβου. Επομένως, θα αντιδρούν σε κάθε σχετική προσπάθεια της κυβέρνησης του Κοσόβου».

Από την πλευρά του Κοσόβου, υπάρχει απογοήτευση γιατί κοντεύουν 25 χρόνια από το τέλος του πολέμου, 15 χρόνια από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας, μια δεκαετία που έχει ξεκινήσει ο διάλογος με τη Σερβία και δεν φαίνεται αυτό να έχει οδηγήσει σε κάποια σημαντική πρόοδο που προδιαθέτει για μια τελική λύση μέσω αμοιβαίας αναγνώρισης, το οποίο είναι αυτό που θέλει Πρίστινα και σημαντικοί διεθνείς παίκτες.

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση Κούρτι, όπως λέει, έχει τη δική της πίεση από την κοινή γνώμη να προσπαθήσει μέσω των δυνάμεων ασφαλείας να επιβάλει τις πολιτικές της στο βόρειο Κόσοβο και επομένως, μπορεί να υπάρξει κλιμάκωση και στο εγγύς μέλλον.

Τι ζητούν οι Σέρβοι-Τι φοβάται το Κόσοβο

Αναφερόμενος στη συμφωνία των Βρυξελλών που υπογράφηκε το 2013 και προβλέπει τη δημιουργία μιας ένωσης 10 δήμων στο Κόσοβο στους οποίους οι Σέρβοι έχουν την πλειοψηφία, ο Γ. Αρμακόλας τονίζει ότι αυτή δεν έχει προχωρήσει, όπως θα έπρεπε, καθώς δεν υπάρχει κοινή αντίληψη μεταξύ των δύο πλευρών για το τι μπορεί να περιλαμβάνει ως εξουσίες αυτή η Ένωση των δήμων.

Επί της ουσίας, ο φόβος των Κοσοβάρων, όπως αναφέρει, είναι να μην δημιουργηθεί μια νέα Ρεπούμπλικα Σέρπσκα, όπως στη Βοσνία Ερζεβοβίνη.

«Μια οντότητα στο εσωτερικό του Κοσόβου, που θα έχει ευρείες εξουσίες και θα μπορεί ουσιαστικά να «μπλοκάρει» τη λειτουργία της χώρας, να είναι δηλαδή, ένα κράτος εν κράτει. Αυτό, σε καμία περίπτωση, δεν θα το αποδεχτούν οι Κοσοβάροι».

Από την άλλη πλευρά, η νέα κυβέρνηση στην Πρίστινα έχει σκληρύνει τη στάση της και σε αυτό το θέμα και θεωρεί ότι θα μπορούσαν, κάλλιστα, να φτιάξουν μια ΜΚΟ οι Σέρβοι, χωρίς να έχει κάποια εξουσία.

«Προφανώς, τη λύση αυτή δεν θα την αποδέχονταν ποτέ οι Σέρβοι, αλλά από την άλλη πρέπει να αναγνωριστεί και στην πλευρά του Κοσόβου αυτή η εύλογη ανησυχία. Βλέπουμε, δηλαδή, τις διαλυτικές συνέπειες που είχε στη Βοσνία η δημιουργία της Ρεπούμπλικα Σέρπσκα. Οτιδήποτε που θα έμοιαζε έστω και λίγο σε κάτι παρόμοιο, θα μπορούσε να έχει διαλυτικές συνέπειες για το Κόσοβο».

Η Αθήνα πρέπει να ανασχεδιάσει τη Βαλκανική της πολιτική

Αναφερόμενος στην στάση της Αθήνας και την αντίδραση του ελληνικού Υπ.Εξ., ο κ. Αρμακόλας επισημαίνει ότι ελληνική διπλωματία δεν έχει κάνει κάποιες ιδιαίτερες κινήσεις για να παίξει κάποιο ουσιαστικό ρόλο στις σχέσεις των δύο χωρών.

Εξάλλου, παρά την πρόσφατη αναβάθμιση σε Γραφείο Συμφερόντων του Κοσόβου που διατηρεί η Πρίστινα στην Αθήνα, η Ελλάδα παραμένει στις 5 χώρες της ΕΕ –με τη στενότερη, βέβαια, σχέση με το Κόσοβο- που δεν το έχει ακόμα αναγνωρίσει. Παρ’ όλα αυτά, όπως λέει, «έχει γίνει πλέον συνείδηση στην πολιτική ελίτ τόσο στην κυβέρνηση, όσο και στην αντιπολίτευση ότι αυτό το κράτος θα πρέπει να αναγνωριστεί και από την Ελλάδα».

Ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ κάνει ένα βήμα παραπέρα, παρατηρώντας ότι έχει αλλάξει πλέον και η σχέση της Αθήνας με το Βελιγράδι, καθώς την ίδια ώρα η Σερβία έχει δημιουργήσει στενότερες σχέσεις με την Τουρκία, ενώ και στα γεωπολιτικά ζητήματα υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας.

Κόσοβο-ΉΠΑ

«Δεν ξέρω τι έχει απομείνει από την περίφημη ελληνοσερβική φιλία. Το μόνο που έχει μείνει τελικά είναι μια αδράνεια, μια αναποφασιστικότητα, μια καθυστέρηση στο να αγνωρίσουμε τα τετελεσμένα και την τρέχουσα πραγματικότητα στην περιοχή. Η αναγνώριση της ανεξάρτησίας του Κοσόβου θα ήταν ένα βήμα στο να προσαρμόσουμε την πολιτική μας στην πραγματικότητα της περιοχής. Πρέπει να ανασχεδιάσουμε την βαλκανική μας πολιτική με ένα τρόπο που θα σημαίνει ότι θα έχουμε ενεργότερη διασύνδεση και συνεργασία με όλα τα κράτη της περιοχής και όχι μόνο, με τη Σερβία. Γίνονται κάποιες προσπάθειες, αλλά μια ολοκληρωμένη πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση ακόνη δεν βλέπουμε».

Δύσκολο να υπάρξει στρατιωτική παρέμβαση όπως στην Ουκρανία

Παρά την νέα ένταση που ξέσπασε στην περιοχή και το στήσιμο οδοφραγμάτων, ο κ. Αρμακόλας εκτιμά ότι είναι πολύ δύσκολο να δούμε στρατιωτική επέμβαση από την πλευρά της Σερβίας στο Κόσοβο, αντίστοιχη με εκείνη της Ρωσίας στην Ουκρανία.

«Η Σερβία δεν έχει στρατιωτικές δυνατότητες. Ένταση ή αναταραχές μπορεί να δημιουργεί είτε η ίδια η κυβέρνηση της Σερβίας, είτε σερβικές δυνάμεις στο βόρειο Κόσοβο» εξηγεί ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ, υπενθυμίζοντας ότι στο Κόσοβο υπάρχουν διεθνείς στρατιωτικές δυνάμεις. Το ΝΑΤΟ (η KFOR διεθνής ειρηνευτική δύναμη υπό την ηγεσία του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου αριθμεί 4,000 στρατιώτες) ήδη διακήρυξε ότι είναι έτοιμο να προστατεύσει την ειρήνη και την ασφάλεια στην περιοχή.

Σε κάθε περίπτωση, όπως υποστηρίζει, το να μένει άλυτο ένα ζήτημα για πολύ καιρό σε μια περιοχή με εύθραυστη σταθερότητα αποτελεί ένα αρνητικό σενάριο τόσο για τις δύο χώρες, όσο και για την ευρύτερη γειτονιά των Βαλκανίων.

Οδοφράγματα στο Βόρειο Κόσοβο

Το παιχνίδι της Σερβίας και η αύξηση της επιρροής της στα Βαλκάνια

Περιγράφοντας την στρατηγική της Σερβίας στην περιοχή, ο Γ. Αρμακόλας τονίζει ότι αυτή πηγάζει από την έλλειψη αποφασιστικότητας της ΕΕ και της Δύσης γενικότερα, να επιλύσει αυτά τα θέματα είτε είναι στο Κόσοβο, στη Βοσνία, είτε στη Βόρεια Μακεδονία. Αυτό, ουσιαστικά, αποδυναμώνει την προοπτική ένταξης ολόκληρης της περιοχής στους δυτικούς θεσμούς. Με δεδομένο το γεωπολιτικό κενό που δημιουργείται, η Σερβία παίζοντας ένα παιχνίδι ίσων αποστάσεων από την ΕΕ, την Ρωσία και την Κίνα, αυξάνει την επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή.

Βούτσιτς

«Την τελευταία 10ετία υπό την ηγεσία Βούτσιτς, η Σερβία έχει αυξήσει την επιρροή της στο Κόσοβο, στο Μαυροβούνιο, καθώς και στην Βοσνία Ερζεγοβίνη αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Σε αυτό η Σερβία εκμεταλλεύεται την αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής προοπτικής της περιοχής και αναδεικνύει τις σχέσεις συνεργασίας με Ρωσία, Κίνα, Τουρκία, αλλά και με την Ουγγαρία του Όρμπαν. Αλλά η συνέπεια αυτής της πολιτικής είναι η κλιμάκωση των εντάσεων στις γειτονικές χώρες. Αυτό ακριβώς είναι το παιχνίδι, που παίζει το Βελιγράδι επειδή η Δύση και ειδικά, η ΕΕ αδυνατεί να υιοθετήσει μια ουσιαστική στρατηγική ενσωμάτωσης των χωρών αυτών στους θεσμούς της Δύσης, γεγονός που θα δρούσε ευεργετικά για όλες τις χώρες της περιοχής, και για την ίδια τη Σερβία».

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ