«Πες ναι ή μείνε μόνος»: Η κρίσιμη απόφαση του Ζελένσκι υπό την απειλή απώλειας αμερικανικής στήριξης

Το σχέδιο των 28 σημείων που διαμορφώθηκε από Αμερικανούς και Ρώσους αξιωματούχους και παρουσιάστηκε αυτή την εβδομάδα για την Ουκρανία συνοδεύτηκε από μια διορία και μια έμμεση απειλή: Υπογράψτε ή μείνετε μόνοι.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι «θα πρέπει να το αποδεχθεί», υποδηλώνοντας ότι δεν έχει διάθεση για διαπραγμάτευση και ορίζοντας ως τελευταία μέρα διορίας για απάντηση την Πέμπτη.

Ο Ζελένσκι παραδέχθηκε ότι η επιλογή είναι δύσκολη σε ομιλία του προς τον ουκρανικό λαό την Παρασκευή, παρουσιάζοντας το σχέδιο ως μια επιλογή μεταξύ της απώλειας των Ηνωμένων Πολιτειών ως σύμμαχου και της υποταγής στις ρωσικές απαιτήσεις, τις οποίες ικανοποιούν πολλά από τα 28 σημεία.

Εάν το Κίεβο χάσει την αμερικανική υποστήριξη, οι συνέπειες θα είναι βαριές για την προμήθεια όπλων και την πρόσβαση σε πληροφορίες, επιβαρύνοντας κι άλλο τις ήδη σοβαρές κρίσεις: έλλειψη προσωπικού, οικονομική πίεση και βαθιά φθορά εμπιστοσύνης των Ουκρανών σε μια προεδρία που έχει στιγματιστεί από σκάνδαλο.

Πάνω απ’ όλα, η απόρριψη του σχεδίου θα σηματοδοτούσε μια υπαρξιακή ρήξη με τις ΗΠΑ, με τεράστιες στρατηγικές συνέπειες για την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους υποστηρικτές της. Θα ενείχε τον κίνδυνο οι ΗΠΑ να αποστρέψουν το βλέμμα από τον πόλεμο, να αναιρέσουν δεσμεύσεις για εγγυήσεις ασφαλείας και να στείλουν, όχι μόνο στον Ζελένσκι αλλά και στους Ευρωπαίους, το μήνυμα: είστε μόνοι σας.

Ο παράγοντας «όπλα»

Η διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας θα έβλαπτε την Ουκρανία, αλλά όχι όσο θα συνέβαινε τρία χρόνια πριν. Η φύση του πολέμου έχει αλλάξει: άρματα, αντιαρματικά και τεθωρακισμένα έχουν υποχωρήσει σε σημασία μπροστά στη συνεχή παρουσία drones.

Παράλληλα, η ευρωπαϊκή ροή όπλων πλέον ξεπερνά την αμερικανική. Από την αρχή του πολέμου έως τον Ιούνιο του 2025, η Ευρώπη έχει δεσμεύσει τουλάχιστον 40 δισ. δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια, πέντε δισ. περισσότερα από τις ΗΠΑ.

Η μεγαλύτερη απώλεια για την Ουκρανία θα αφορούσε την αεράμυνα, που βασίζεται σε συστήματα Patriot και τους πυραύλους τους. Ο Ζελένσκι έχει ζητήσει επανειλημμένα περισσότερες συστοιχίες, όμως τα Patriot είναι περιορισμένα. Ακόμη κι αν η Ουάσιγκτον διακόψει τις δικές της προμήθειες πυραύλων και ανταλλακτικών, ίσως επιτρέψει σε Ευρωπαίους και άλλους συμμάχους να συνεχίσουν να βοηθούν.

Η Ουκρανία διαθέτει επίσης περιορισμένο αριθμό αποτελεσματικών αμερικανικών ATACMS.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει δείξει μεγαλύτερη προθυμία να πουλήσει όπλα στο ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενο ταμείο PURL, αξίας περίπου 90 δισ. δολαρίων. Αλλά θα μπορούσε να το εγκαταλείψει εάν το Κίεβο απορρίψει το σχέδιο.

Από την άλλη πλευρά, η Ουκρανία έχει αναπτύξει μια ισχυρή βιομηχανία drones και πυραύλων, αν και χρειάζεται ενίσχυση. Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, το 90% των drones που χρησιμοποιεί ο στρατός είναι εγχώριας παραγωγής.

Η ανταλλαγή πληροφοριών

Οι ΗΠΑ είχαν διακόψει προσωρινά την κοινοποίηση πληροφοριών τον Μάρτιο, μετά το επεισοδιακό τετ-α-τετ στον Λευκό Οίκο μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι.

Η ακριβής έκταση της συνεργασίας δεν έχει αποκαλυφθεί, αλλά πιθανότατα περιλαμβάνει έγκαιρη προειδοποίηση για εκτοξεύσεις ρωσικών πυραύλων και ανάλυση σε πραγματικό χρόνο των κινήσεων των ρωσικών δυνάμεων -κρίσιμο σε μια περίοδο κατά την οποία η Ρωσία σημειώνει προελάσεις σε πολλά σημεία του μετώπου.

Τον Οκτώβριο, ο Ζελένσκι είχε αναγνωρίσει ότι όλα τα δυτικά συστήματα αεράμυνας -Patriot, NASAMS και IRIS-T- θα είχαν περιορισμένες δυνατότητες χωρίς αμερικανικές πληροφορίες, καθώς δεν θα υπήρχαν επαρκή δεδομένα για αποτελεσματική άμυνα.

Αμερικανικές πληροφορίες έχουν επίσης αξιοποιηθεί σε ουκρανικά πλήγματα βαθιά εντός της Ρωσίας, εναντίον στρατιωτικής και ενεργειακής υποδομής, όπως έχουν πει ουκρανικές πηγές στο CNN.

Οι Ευρωπαίοι βελτιώνουν την πρόσβασή τους σε τέτοιες πληροφορίες, αλλά η οικοδόμηση τέτοιων δυνατοτήτων απαιτεί χρόνια.

Άνθρωποι και χρήματα

Τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ουκρανίας είναι εσωτερικά και δεν λύνονται με περισσότερα αμερικανικά όπλα. Ο στρατός αντιμετωπίζει κρίση στελέχωσης: δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες αυτομόλησαν μόνο στο πρώτο επτάμηνο του έτους.

Πολλές μονάδες πεζικού είναι σοβαρά υποστελεχωμένες, ενώ η μείωση του ηλικιακού ορίου στράτευσης κάτω από τα 25 θεωρείται πολιτικά εκρηκτική.

Αν το Κίεβο απορρίψει το σχέδιο, η αμερικανική στήριξη προς τη δημοσιονομική του σταθερότητα μπορεί να είναι το επόμενο θύμα. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Ουκρανία χρειάζεται 65 δισ. δολάρια σε δημοσιονομική χρηματοδότηση μέσα στον επόμενο χρόνο. Η ΕΕ δυσκολεύεται να συμφωνήσει σε μηχανισμό αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ως εγγύηση δανεισμού.

Το σχέδιο των 28 σημείων -προϊόν του Αμερικανού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και του Ρώσου αξιωματούχου Κίριλ Ντιμιτρίεφ- απειλεί να τινάξει στον αέρα αυτές τις εύθραυστες διαπραγματεύσεις.

Στο σχέδιο αναφέρεται: «100 δισ. δολάρια από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε αμερικανοκρατούμενες προσπάθειες ανοικοδόμησης και επενδύσεων στην Ουκρανία. Οι ΗΠΑ θα λαμβάνουν το 50% των κερδών».

Επιπλέον, προβλέπεται ότι «τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια που βρίσκονται στην Ευρώπη θα αποδεσμευτούν» -παρότι αυτά τα κεφάλαια δεν βρίσκονται υπό αμερικανικό έλεγχο και η Ευρώπη δεν συμμετέχει στο σχέδιο.

Εγγυήσεις ασφαλείας

Το σχέδιο ΗΠΑ-Ρωσίας (στο σημείο 5) αναφέρει ότι «η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», χωρίς να δίνει λεπτομέρειες.

Διατυπώσεις όπως «αναμένεται ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει σε γειτονικές χώρες» (σημείο 3) είναι απίθανο να καθησυχάσουν το Κίεβο.

Κάποιες πληροφορίες αναφέρουν ότι, σύμφωνα με ένα παράρτημα του σχεδίου, «μια σημαντική, σκόπιμη και παρατεταμένη ένοπλη επίθεση της Ρωσικής Ομοσπονδίας πέρα από τη συμφωνηθείσα γραμμή εκεχειρίας στο ουκρανικό έδαφος θα θεωρείται ως επίθεση που απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια της διατλαντικής κοινότητας».

Το CNN δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει την ύπαρξη μιας τέτοιας ρήτρας.

Χωρίς σαφείς και δεσμευτικές εγγυήσεις, εγκριμένες από το Κογκρέσο ώστε να έχουν ισχύ νόμου και υποστηριζόμενες από την απειλή κυρώσεων, είναι δύσκολο να φανεί γιατί ο Ζελένσκι θα αποδεχόταν το σχέδιο όπως παρουσιάζεται.

Αλλά η απόρριψη θα ενείχε υπαρξιακό κίνδυνο.

Πολύ πριν από την πλήρη εισβολή, όνειρο του Βλαντίμιρ Πούτιν ήταν να αποσπάσει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ. Αγαπημένο αφήγημα του Κρεμλίνου από τότε που ανέλαβε ο Τραμπ είναι η σύγκριση μεταξύ των προσπαθειών του για τερματισμό του πολέμου και των «πολεμοκάπηλων» στην Ευρώπη.

Το σχέδιο των 28 σημείων αντανακλά την αποστασιοποιημένη στάση της παρούσας αμερικανικής κυβέρνησης απέναντι στο ΝΑΤΟ, τον θεμέλιο λίθο της ευρωπαϊκής ειρήνης επί 80 χρόνια.

Αναφέρει ότι «θα διεξαχθεί διάλογος μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ, με διαμεσολάβηση των ΗΠΑ», υποκαθιστώντας τον ρόλο του συμμάχου με αυτόν του διαιτητή.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, μαζί με την Ιαπωνία και τον Καναδά, πλησίασαν όσο μπορούσαν σε μια ευγενική απόρριψη του σχεδίου το Σάββατο, δηλώνοντας ότι «απαιτεί περαιτέρω δουλειά». Πρόσθεσαν ότι «ανησυχούν για τους προτεινόμενους περιορισμούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις», οι οποίοι θα άφηναν τη χώρα ευάλωτη σε επίθεση.

Κάποιοι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι αυτή η στιγμή είναι καταλυτική.

«Μας έχει ειπωθεί επανειλημμένα και ξεκάθαρα ότι η ασφάλεια της Ουκρανίας -και συνεπώς της Ευρώπης- θα είναι ευθύνη της Ευρώπης. Και τώρα είναι», δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, στο X το Σάββατο.

Μια καθοριστική στιγμή

Μόλις έναν μήνα πριν, ο Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι σε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τραμπ συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης της αεράμυνας και «συγκεκριμένες συμφωνίες» στις οποίες εργάζονταν γι’ αυτόν τον σκοπό. «Υπήρχαν καλές επιλογές και σταθερές ιδέες για πραγματική ενίσχυση», είχε πει.

Αυτές οι «καλές επιλογές» έχουν πλέον εξαφανιστεί.

Η πιθανή απώλεια οπλικών συστημάτων και πληροφοριών -και η άμεση επίδρασή τους σε ένα πεδίο μάχης που γέρνει σταθερά προς όφελος της Μόσχας, καθώς και στην ενεργειακή ασφάλεια της Ουκρανίας- έχει τεράστια σημασία.

Όμως ωχριά μπροστά στο ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να επιβραβεύσουν την επιθετικότητα του Πούτιν, να αδιαφορήσουν για την αρπαγή ευρωπαϊκού εδάφους και να απομακρυνθούν από την πιο επιτυχημένη συμμαχία για την ειρήνη στη σύγχρονη εποχή.

«Υπάρχει μια μακρά παράδοση μεγάλων δυνάμεων στην Ευρώπη που κάνουν συμφωνίες ερήμην των μικρότερων χωρών, οδηγώντας σε τρομερά δεινά», γράφει η Αν Άπλεμπαουμ στον Atlantic.

«Το σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ, με τα μυστικά του πρωτόκολλα, μας έφερε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η συμφωνία της Γιάλτας μας έφερε τον Ψυχρό Πόλεμο. Η συμφωνία Γουίτκοφ - Ντιμιτρίεφ, αν τελικά υλοποιηθεί, θα ενταχθεί σε αυτή την παράδοση», σημειώνει.

Διαβάστε ακόμη

Αυτά είναι τα πρόσωπα που αναζήτησαν περισσότερο οι Έλληνες στη Google - «Πρωτιά» για την Klavdia

Είναι επίσημο: Η Netflix εξαγοράζει την Warner Bros για αστρονομικό ποσό

Παράνομες συνταγογραφήσεις με κέρδη πάνω από 100.000 ευρώ: Τρεις συλλήψεις - Η ανακοίνωση του ΕΟΠΥΥ

Έφηβος εξομολογείται πώς κατέληξε σε ηλικία 13 ετών να κάνει 11 γραμμαρία κεταμίνης την ημέρα