Ακονίζουν µαχαίρια Ρώµη και Βρυξέλλες για χρέος και έλλειμμα

Στο ίδιο έργο… πρωταγωνιστές, Ιταλία και Κοµισιόν βρίσκονται να ανταλλάσσουν πυρά πάνω από τον ιταλικό προϋπολογισµό, µε τις Βρυξέλλες από τη µία πλευρά να επισείουν την απειλή κυρώσεων και τη Ρώµη από την άλλη να καταγγέλλει ευρωπαϊκές «εµµονές». Κάτι ανάλογο είχε συµβεί και στα τέλη του 2018, µε τις δύο πλευρές ωστόσο να καταλήγουν τότε σε έναν συµβιβασµό (που τοποθετούσε το όριο του ιταλικού ελλείµµατος στο 2,04% του ΑΕΠ), έναν συµβιβασµό όµως που πια τίθεται εν αµφιβόλω.

Μόλις την περασµένη Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε έκθεση στην οποία εξετάζει εάν και κατά πόσο η Ιταλία έχει συµµορφωθεί µε τα κριτήρια του ελλείµµατος και του χρέους, όπως εκείνα ορίζονται στο πλαίσιο του Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Σηµειώνεται ότι, βάσει των ευρωπαϊκών κανόνων, δηµόσιο χρέος και έλλειµµα δεν πρέπει να ξεπερνούν το µεν πρώτο το 60% του ΑΕΠ και το δεύτερο το 3% του ΑΕΠ.

Ειδικά στην περίπτωση της Ιταλίας, ωστόσο, το δηµόσιο χρέος αυξήθηκε το 2018 στο 132,2% του ΑΕΠ (από 131,4% το 2017) και συνεχίζει να… ανεβαίνει. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις της ΕΕ, αναµένεται να αγγίξει το 135% το 2020, κινούµενο παράλληλα µε το ιταλικό έλλειµα, που είναι µεν σήµερα κάτω από το όριο του 3% (στο 2,5% του ΑΕΠ) αλλά επίσης αναµένεται να ανέβει (στο 3,5% το 2020). Στη βάση των παραπάνω στοιχείων, η Κοµισιόν πλέον απειλεί να υποβάλει την Ιταλία σε… διαδικασία υπερβολικού ελλείµµατος (Excessive Deficit Procedure - EDP).

Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι θα µπορούσε να της επιβάλει ακόµη και πρόστιµο ύψους 3,5 δισ. ευρώ µε το αιτιολογικό ότι παραβιάζει το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, πράγµα που φυσικά θα έστελνε αρνητικό µήνυµα στις αγορές, ανεβάζοντας κατακόρυφα το κόστος δανεισµού όχι µόνο για την Ιταλία αλλά ενδεχοµένως και για άλλες χώρες της ΕΕ. Σηµειώνεται, άλλωστε, ότι η Ιταλία είναι η τρίτη µεγαλύτερη οικονοµία στην Ευρωζώνη, κάτω από εκείνες της Γερµανίας και της Γαλλίας. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, το να επιβληθεί δηλαδή πρόστιµο σε κάποιο κράτος-µέλος για παραβίαση δηµοσιονοµικών κανόνων, δεν έχει συµβεί ποτέ στο παρελθόν και στην πράξη πολύ δύσκολα θα συµβεί στο µέλλον, πράγµα στο οποίο προφανώς ποντάρει και η κυβέρνηση του Ματέο Σαλβίνι.

Σε κάθε περίπτωση, την τελική απόφαση αναφορικά µε την επιβολή ή µη επιβολή κυρώσεων κατά της Ιταλίας θα πρέπει να την εγκρίνουν οι υπουργοί Οικονοµικών των κρατών-µελών προτού εκείνη περάσει και πάλι στα χέρια της Κοµισιόν. Στο πλαίσιο των όποιων κυρώσεων, θα µπορούσαν, επί παραδείγµατι, να επιβληθούν και περιορισµοί ως προς τα κεφάλαια που αντλεί η Ιταλία από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Το όλο θέµα θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει από την πλευρά της Κοµισιόν έως τις 29 Ιουλίου, ενώ ήδη από τις 9 Ιουλίου θα πρέπει να έχουν γίνει γνωστές και οι σχετικές διαθέσεις των υπουργών Οικονοµικών.

Πίσω στη Ρώµη ωστόσο, η κυβέρνηση συνεργασίας των Ματέο Σαλβίνι (Λέγκα) και Λουίτζι Ντι Μάιο (Κίνηµα 5 Αστέρων) φαίνεται να κινείται σε δύο µέτωπα, έχοντας µάλιστα µόλις κλείσει 12 µήνες στην εξουσία. Υπάρχουν στελέχη, φαινοµενικώς υπερκοµµατικά ή «ανεξάρτητα», όπως ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε και ο υπουργός Οικονοµικών Τζιοβάνι Τρία, που εµφανίζονται να προωθούν µια πιο συµβιβαστική γραµµή απέναντι στην ΕΕ, τουλάχιστον σε επίπεδο επικοινωνιακό, µια γραµµή συµβιβασµού την οποία φαίνεται να καλωσορίζει από την πλευρά του και ο Γάλλος επίτροπος Οικονοµικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί.

Σαλβίνι και Ντι Μάιο, οι δύο βασικοί πυλώνες της ιταλικής συγκυβέρνησης, εµφανίζονται όµως την ίδια ώρα να επιλέγουν την οδό της… συγκρατηµένης σύγκρουσης µε τις Βρυξέλλες, έχοντας το βλέµµα στραµµένο στο κοινό των Ιταλών ψηφοφόρων. Ο 46χρονος ηγέτης της Λέγκας, Ματέο Σαλβίνι, αν και υπουργός Εσωτερικών, επιµένει να συµπεριφέρεται ωσάν υπουργός Οικονοµικών ή αρχηγός της κυβέρνησης, ενθαρρυµένος προφανώς από το 34,3% που έλαβε το κόµµα του στις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου αλλά και από τις δηµοσκοπήσεις που τον τοποθετούν σταθερά πρώτο, και µάλιστα µε σηµαντικό προβάδισµα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος εµφανίζεται να προωθεί φοροελαφρύνσεις (µεταξύ άλλων, έναν ενιαίο φόρο εισοδήµατος ύψους 15% για όσους «βγάζουν» έως 80.000 ευρώ ετησίως και 20% για τα εισοδήµατα από 80.000 ευρώ και πάνω), φοροελαφρύνσεις που, εάν γίνουν πράξη, θα διογκώσουν το ιταλικό έλλειµµα κατά 30 µε 60 δισ. ευρώ. Παράλληλα, η ιταλική κυβέρνηση προωθεί και άλλα µέτρα… υπέρ των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και της θέσπισης του καλούµενου «εισοδήµατος του πολίτη» για τους ανέργους που αναζητούν εργασία και παρακολουθούν µαθήµατα επαγγελµατικής κατάρτισης.

Σκέφτεται πρόωρες το φθινόπωρο 

Η µπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο του Ματέο Σαλβίνι, ο οποίος φαίνεται να αντιµετωπίζει ανταγωνιστικά και τον κυβερνητικό του εταίρο, Λουίτζι ντι Μάιο. Κατά ένα σενάριο, ο ηγέτης της Λέγκας ίσως εκµεταλλευτεί την κόντρα του µε την ΕΕ για να ρίξει την ιταλική συγκυβέρνηση µε το Κίνηµα 5 Αστέρων και να στείλει τη χώρα σε εκλογές τον Σεπτέµβριο, µε την προοπτική η Λέγκα να αναδειχθεί πρώτη δύναµη και εν συνεχεία να περάσει έως το τέλος της χρονιάς τον προϋπολογισµό για το 2020. Με ή χωρίς πρόωρες εκλογές, ο προϋπολογισµός του 2020 φαίνεται να αποτελεί ένα στοίχηµα στο οποίο επενδύει πολιτικά ο Σαλβίνι, έχοντας µάλιστα και το «µοµέντουµ» µε το µέρος του. Η θητεία της απερχόµενης Κοµισιόν, άλλωστε, τελειώνει τον ερχόµενο Οκτώβριο, µε ό,τι µπορεί να συνεπάγεται αυτό ως προς την αδυναµία σύγκρουσης µε την ιταλική κυβέρνηση.