Κι όμως αληθινό: Στη Νεκρόπολη του Κρεμλίνου πλάι στον Λένιν και τον Στάλιν αναπαύεται και ένας αμερικανός συγγραφέας

Η Νεκρόπολη του τείχους του Κρεμλίνου είναι ο τόπος όπου αναπαύονται σιωπηλοί πλέον ο Λένιν, ο Στάλιν και άλλα ιστορικά πρόσωπα της ΕΣΣΔ. Όχι μόνο… Πλάι τους βρίσκονται και τρεις αμερικανοί πολίτες με τον έναν από αυτούς να ξεχωρίζει...
Η αντιπαλότητα Ρώσων και Αμερικανών είναι από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά η καθημερινότητα του κόσμου, το στερεότυπο του 20ου αιώνα (και του 21ου επίσης)· είναι η δύναμη που κάνει τη Γη να γυρίζει, είναι το σύννεφο που ταξιδεύει γύρω από τον πλανήτη και που δεν είσαι ποτέ σίγουρος πότε και πού θα ξεσπάσει η μπόρα.
Κάποτε αυτό το «σύννεφο» στάθηκε πάνω από το Βιετνάμ εξαπολύοντας κεραυνούς και όλεθρο, μετά ταξίδεψε στο Αφγανιστάν, τώρα στην Ουκρανία. Ο όρος που πρώτος ο Τζορτζ Όργουελ χρησιμοποίησε: Ψυχρός Πόλεμος, δεν… ζεστάθηκε ποτέ. Πάντα Ψυχρός και πάντα Πόλεμος!

Κι όμως μπορείτε να διανοηθείτε ότι στη Νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου, στον πλέον ιερό τόπο των Ρώσων, όπου αναπαύεται η Ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης και όχι μόνο, όπου υπερέχει το Μαυσωλείο Λένιν, όπου είναι θαμμένος ο Ιωσήφ Στάλιν και ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, βρίσκεται πλάι τους στον αιώνιο ύπνο και ένας αμερικανός συγγραφέας;

Ναι, ναι Αμερικανός, στρυμωγμένος στην τελευταία κατοικία των ανθρώπων που έγραψαν την Ιστορία της πατρίδας του Τολστόι, του Ντοστογιέβσκι, του Τσαϊκόφσκι, του Μπορίς Παστερνάκ: Είναι ο Τζον Ριντ (John Read).
Ποιος ήταν ο Τζον Ριντ, που του έγινε η τιμή να κοιμάται αγκαλιά με την Ιστορία της αχανούς χώρας του Βλαντιμίρ Πούτιν;

Αστός σπουδαγμένος στο Χάρβαρντ

Ο Τζον Ριντ ήταν γιος πλούσιου αμερικανού επιχειρηματία, απόφοιτος του πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, βρήκε δουλειά στο αριστερό περιοδικό «The Masses» στη Νέα Υόρκη, το οποίο δημοσίευε άρθρα από εξέχοντες ριζοσπάστες της εποχής. Ως υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης, ο Ριντ κάλυψε τις απεργίες των εργατών μεταξουργείων στο Νιου Τζέρσεϊ και των ανθρακωρύχων στο Κολοράντο, ενώ στάλθηκε ως ανταποκριτής για να καλύψει τη Μεξικανική Επανάσταση. Ήταν διαπρύσιος πολέμιος της πολιτικής της Ουάσιγκτον και στηλίτευε δίχως δεύτερη σκέψη την εκμετάλλευση των εργατών: «Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών κατευθύνεται πραγματικά προς την πολιτική του εκπολιτισμού τους με τουφέκι», έγραφε ο Ριντ! Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ριντ ταξίδεψε στην Ευρώπη και εξέδωσε το βιβλίο του: «Ο πόλεμος στην Ανατολική Ευρώπη».

Το βιβλίο που συγκλόνισε τον κόσμο

Ωστόσο, το πιο διάσημο έργο του «Ten Days That Shook The World» (Οι 10 Ημέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο) δεν γράφτηκε για τον Πόλεμο, αλλά για τη Ρωσική Επανάσταση· εκδόθηκε το 1919 και περιέγραφε τα γεγονότα της εξέγερσης που οδήγησαν στην άνοδο των Μπολσεβίκων στην ηγεσία της Ρωσίας. Ο Ριντ είχε επισκεφτεί τη Μόσχα τον Αύγουστο του 1917 και είδε πώς οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την εξουσία. Χαιρέτισε την εξέγερση και ήταν ένθερμος υποστηρικτής του νέου σοσιαλιστικού καθεστώτος. «Έτσι, με τη συντριβή του πυροβολικού, στο σκοτάδι, με μίσος και φόβο και απερίσκεπτη τόλμη, γεννιόταν η νέα Ρωσία», έγραφε.

Ο Ριντ συνάντησε τον Λένιν και τον Τρότσκι και ανέπτυξε φιλία μαζί τους. «Αντί να είναι μια καταστροφική δύναμη, μου φαίνεται ότι οι Μπολσεβίκοι ήταν το μόνο κόμμα στη Ρωσία με ένα εποικοδομητικό πρόγραμμα και τη δύναμη να το επιβάλει στη χώρα», έγραψε ο Ριντ στο δημοφιλές βιβλίο του.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το βιβλίο «Οι 10 Ημέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο» έτυχε θερμής υποδοχής (και) από τον Λένιν: «Είναι ένα βιβλίο που θα ήθελα να δω να εκδίδεται σε εκατομμύρια αντίτυπα και να μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες. Δίνει μια αληθινή και ζωντανή εικόνα των γεγονότων που είναι τόσο σημαντικά για την κατανόηση του τι πραγματικά είναι η Προλεταριακή Επανάσταση», έγραψε ο μπολσεβίκος ηγέτης στην εισαγωγή της έκδοσης του 1922.

Το βιβλίο αγκαλιάστηκε και από το ευρύ κοινό, αλλά εγκωμιάστηκε και από «αντιπάλους» της Επανάστασης: Ο αμερικανός διπλωμάτης Τζορτζ Φ. Κέναν, ο οποίος δεν έτρεφε καμία συμπάθεια προς τους Σοβιετικούς, του έγραψε μια θετική κριτική: «Η αφήγηση του Ριντ για τα γεγονότα εκείνης της εποχής ξεπερνά κάθε άλλον σύγχρονο συγγραφέα· η δύναμη, η διείσδυσή του, η γνώση της λεπτομέρειας το κάνουν να ξεχωρίζει». Το 1919, ο Τζον Ριντ κατηγορήθηκε από τις αμερικανικές αρχές για κατασκοπέια και ανταρσία και διέφυγε στην ΕΣΣΔ. Ο Ριντ πέθανε το 1920 στη Μόσχα από τύφο σε ηλικία 32 χρονών. Του έγινε κηδεία δημοσία δαπάνη και τάφηκε στη Νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου.

Οι «Κόκκινοι» του Γουόρεν Μπίτι

Το 1981 ο Γουόρεν Μπίτι σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε στην ταινία «Reds» την οποία εμπνεύστηκε από τη ζωή του Τζον Ριντ. Συμπρωταγωνιστές του Μπίτι ήταν η Ντάιαν Κίτον και ο Τζακ Νίκολσον. Ο Γουόρεν Μπίτι τιμήθηκε με Όσκαρ Καλύτερης Σκηνοθεσίας. Η ταινία απέσπασε ακόμα δύο βραβεία Όσκαρ (Β’ Γυναικείου Ρόλου και Φωτογραφίας).

Οι διάσημοι γείτονες του Ριντ

Να μην ξεχάσουμε το σημαντικότερο: Γείτονες του Τζον Ριντ, στη νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου είναι η Ναντέζντα Κρούπσκαγια, συζύγος του Λένιν, ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα, ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο στρατάρχης που νίκησε τους Ναζί στο Κουρσκ και μπήκε θριαμβευτής στο Βερολίνο Κονσταντίν Ροκοσόφσκι και ο στρατάρχης – θρύλος της ΕΣΣΔ Γκιόργκι Ζούκοφ, αλλά και ο συγγραφέας της «Μάνας» και των «Μικροαστών», ο Μαξίμ Γκόρκι! Η Νεκρόπολη του τείχους του Κρεμλίνου φιλοξενεί τους τάφους 107 ανδρών και 8 γυναικών.

Και δυο Αμερικανοί ακόμη

Ο Ριντ δεν είναι ο μόνος Αμερικανός στη Νεκρόπολη του Κρεμλίνου: Όχι πολύ μακριά από τον τάφο του Ριντ βρίσκονται οι στάχτες του Τσαρλς Εμίλ Ρούτενμπεργκ, ηγέτη της αριστερής πτέρυγας του Αμερικανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος και του αμερικανικού εργατικού κινήματος που συμμετείχε σε ριζοσπαστικές διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης. Ο Ρούτενμπεργκ πέρασε χρόνια στη φυλακή για υποκίνηση ταραχών· πέθανε το 1927 στο Σικάγο, αλλά τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στη Μόσχα και θάφτηκαν στον τοίχο του Κρεμλίνου.

Ένας ακόμη Αμερικανός που οι στάχτες του βρίσκονται στο Κρεμλίνο (μπορεί να μην είναι τόσο ευπρόσδεκτος, ακόμη και μετά θάνατον...), είναι ο Γουίλιαμ Ντάντλεϊ Χέιγουντ, γνωστός ως Big Bill, ηγέτης των Industrial Workers of the World και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο Χέιγουντ συμμετείχε σε πολλές βίαιες συγκρούσεις με τις ομοσπονδιακές αρχές· στις 18 Μαΐου 1928, πέθανε σε νοσοκομείο της Μόσχας από εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι μισές στάχτες του θάφτηκαν στη νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου, ενώ μια τεφροδόχος που περιείχε την άλλη μισή στάχτη του, στάλθηκε στο Σικάγο.