Εκλογές στην Ελλάδα: Ελευθέριος Βενιζέλος: Υποχείριο των Αγγλογάλλων ή Εθνάρχης; Από το Θέρισο στην Μεγάλη Ελλάδα – Θαυματουργός ή καιροσκόπος;

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος - δικαίως - θεωρείται από τους ιστορικούς ως μια από τις κορυφαίες πολιτικές μορφές της Ελλάδας και από πολλούς ως ο σπουδαιότερος έλληνας πολιτικός του 20ου αιώνα. Κάποιοι τον χαρακτηρίζουν υποχείριο των Αγγλογάλλων και καιροσκόπο. Ο εμπνευστής και δημιουργός της Μεγάλης Ελλάδος είχε ελαττώματα, όμως οι αρετές και η διορατικότητά του λάμπρυναν και μεγάλωσαν - μεταφορικά και κυριολεκτικά - τη χώρα.

Το Κίνημα του 1909 στου Γουδή άλλαξε τη ροή της Ιστορίας για την Ελλάδα. Οι κινηματίες υπό τις διαταγές του Συνταγματάρχη πυροβολικού Νικολάου Ζορμπά απαιτούσαν την απομάκρυνση του διαδόχου Κωνσταντίνου και του συρφετού των πριγκίπων από το στράτευμα και πρότεινε σειρά μέτρων για στρατιωτική αναδιοργάνωση. Οι όροι έγιναν δεκτοί και ήταν η πρώτη φορά στην Ελλάδα, που ο Στρατός παρενέβαινε στα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Θα ακολουθούσαν αμέτρητες άλλες με τελευταία την 21η Απριλίου του 1967. Ας επιστρέψουμε όμως στην πρώτη 10ετία του 20ου αιώνα.

Τους επόμενους μήνες μετά το Κίνημα, η πολιτική ζωή σχοινοβατούσε υπεράνω χάους προβλημάτων και με τους κινδύνους της εκτροπής είτε προς έναν εμφύλιο σπαραγμό, είτε προς μια δικτατορία να ήταν ορατοί. Τότε εμφανίζεται στην πολιτική σκηνή ένας Κρητικός με ιδιόρυθμη φυσιογνωμία, με λεπτό μούσι και γυαλάκια και με σθένος λεόντειο. Το όνομά του; Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ο Βενιζέλος πρότεινε προκήρυξη εκλογών για την ανάδειξη αναθεωρητικής Βουλής ώστε οι μεταρρυθμίσεις να τεθούν επί τάπητος.

Τη Δευτέρα στις 8 Αυγούστου του 1910 διενεργήθηκαν από την κυβέρνηση Στέφανου Δραγούμη, βουλευτικές εκλογές για την ανάδειξη Αναθεωρητικής Βουλής. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε θέσει υποψηφιότητα στην περιφέρεια Αττικοβοιωτίας, όπου μάλιστα εξελέγη πρώτος βουλευτής! Η κυβέρνηση Δραγούμη, Που προέκυψε, αν και έχαιρε της στήριξης της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, παραιτήθηκε μέσα σε ένα μήνα, και ο βασιλιάς Γεώργιος διόρισε νέο Πρωθυπουργό, τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Επτά φορές Πρωθυπουργός

Ο Βενιζέλος διετέλεσε επτά φορές Πρωθυπουργός και ήταν ο βασικός πρωταγωνιστής της ελληνικής σκηνής επί μια γενιά ολόκληρη: από το 1910 που πάτησε το κορυφαίο σκαλί της πολιτικής κλίμακας μέχρι και τον θάνατό του το 1936.
Ουσιαστικά, ο Βενιζέλος εμφανίζεται στα πολιτικά δρώμενα του τόπου το 1897 ως ένας από τους προεξάρχοντες της Κρητικής Επανάστασης· οργάνωσε το Κίνημα του Θερίσου και το 1910 ανέλαβε την πρωθυπουργία της Κρητικής Πολιτείας, την οποία εγκατέλειψε λίγους μήνες αργότερα για να αναλάβει την πρωθυπουργία στην Ελλάδα.
Υπήρξε ο πολιτικός πρωταγωνιστής του διπλασιασμού της Ελλάδος μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τάχθηκε υπέρ της Αντάντ διαφωνώντας ανοιχτά με τη στάση ουδετερότητας του Βασιλιά. Λόγω αυτής της διαφωνίας, αν και είχε εκλεγεί πρωθυπουργός παραιτήθηκε δημιουργώντας τα γεγονότα του Εθνικού Διχασμού· επέστρεψε στην πρωθυπουργία την περίοδο 1917 - 1920 αλλά έφυγε από την Ελλάδα μετά την ήττα του στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920. Επέστρεψε το 1924 για λίγους μήνες και το 1928 εξελέγη πάλι πρωθυπουργός. Τον Ιανουάριο του 1933 ορκίστηκε για τελευταία φορά πρωθυπουργός και τον Μάρτιο του 1935 έπειτα από απόπειρα πραξικοπήματος έφυγε στο Παρίσι, όπου και απεβίωσε.
Αυτά σε λίγες γραμμές….

Περισσότερο αναλυτικά θα γράφαμε πώς ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αφού αγωνίστηκε για την απελευθέρωση της ιδιαίτερης πατρίδας του, κλήθηκε να αναλάβει την πρωθυπουργία της Ελλάδας προκειμένου να την οδηγήσει στην εξέλιξη και την πρόοδο. Με την οξύνοια του και τον πατριωτισμό του κατόρθωσε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να διορθώσει πολλά από τα κακώς κείμενα στο εσωτερικό και να οδηγήσει με επιτυχία τη χώρα σε δύο Βαλκανικούς Πολέμους και σε έναν Παγκόσμιο. Όταν ο ελληνικός λαός τον καταψήφισε, τον Νοέμβριο του 1920, λίγους μήνες μετά τον θρίαμβο της Συνθήκης των Σεβρών, κατέφυγε πικραμένος στο εξωτερικό. Το 1928 επέστρεψε και έβγαλε τη χώρα για άλλη μια φορά από το τέλμα στο οποίο είχε βυθιστεί. Οι αντίπαλοι του κόμμα στην προσπάθειά τους να επαναφέρουν το καθεστώς της βασιλείας προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν. Γενικά το έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου κρίνεται θετικό για την Ελλάδα.

«Ούτε δημοκράτης ούτε φιλελεύθερος»

Όμως έχει καταγραφεί και η διαφορετική άποψη. Γράφει ο Γιάννης Κορδάτος στη «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας» του την μαρξιστική προσέγγιση για τον Ελευθέριο Βενιζέλο: «Ο Βενιζέλος ήταν άλλοτε πεισματάρης και αποφάσιζε δυναμικές λύσεις και άλλοτε έχανε την ψυχραιμία του και παραιτούνταν από κάθε αγώνα. Πολλές φορές, στους αγώνες του έδειξε απότομες εναλλαγές της ψυχολογίας του· άλλαζε πολλές φορές γνώμη. Όταν τον κολάκευαν στο παλάτι, γινόταν βασιλικότατος και όταν διαφωνούσαν μαζί του φορούσε τον επαναστατικό σκούφο· μόνο στην αγγλοφιλία του στάθηκε σταθερός! Ο Βενιζέλος δεν ήταν ούτε δημοκράτης ούτε φιλελεύθερος. Η αντατόφιλη πολιτική του δεν εξυπηρέτησε τα συμφέροντα του ελληνικού λαού αλλά μόνο μιας μερίδας της άρχουσας τάξης. Ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν πόλεμος ιμπεριαλιστικός και ο Βενιζέλος, με το να εξαναγκάσει με τις ξένες λόγχες τον ελληνικό λαό να πολεμήσει, δεν έκανε τίποτα άλλο παρά να προσδέσει την Ελλάδα στο αποικιακό άρμα των Αγγλογάλλων».

Ο Βενιζέλος, σίγουρα δεν ήταν αλάθητος, δεν φοβόταν να παίρνει ρίσκα, αλλά διέθετε την ικανότητα να συμβιβάζεται και να προσαρμόζεται στην εκάστοτε συγκυρία. Όπως ο ίδιος είχε παραδεχθεί στον περίφημο πολιτικό επικήδειό του το 1932: «…ήταν αληθινός άνδρας με μεγάλο θάρρος. Ίσως έκανε πολλά σφάλματα, αλλά ποτέ δεν του απέλειψε το θάρρος και ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης». Μαέστρος της τέχνης του εφικτού μπορούσε να λέει όχι στη «βοή του πλήθους», όπως το 1910 όταν έκρινε ότι ο συμβιβασμός με τον θρόνο ήταν θεμελιώδης προϋπόθεση για την εθνική ολοκλήρωση στους δύο βαλκανικούς πολέμους, όταν διπλασιάσθηκε η ελληνική επικράτεια.

Ο μοιραίος Εθνικός Διχασμός

Η υποβόσκουσα αντιζηλία του με το παλάτι οδήγησε λίγο αργότερα σε ανοικτή ρήξη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο Βενιζέλος επεδίωξε την είσοδο της Ελλάδος στο πλευρό της Αντάντ με στόχο να διευρύνει τα κέρδη των δύο βαλκανικών πολέμων, φθάνοντας με τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920 «στην Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών». Αυτός ο εθνικός διχασμός είχε οδυνηρές συνέπειες για την Ελλάδα επί δεκαετίες, καθώς η εξωτερική πολιτική έγινε αντικείμενο της εσωτερικής διαμάχης.

Στα λάθη του Βενιζέλου καταγράφεται το ιδιώνυμο του 1929, ένας νόμος απαράδεκτος για μία φιλελεύθερη δημοκρατία, καθώς και την προσκόλλησή του στην καθαρεύουσα, που αντέβαινε τόσο στο προοδευτικό πνεύμα όσο και στη δημοκρατική ιδεολογία.
Ο Βενιζέλος άφησε την τελευταία του πνοή στις 08:05 το πρωί της 18ης Μαρτίου του 1936 έπειτα από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Στην ειδική συνεδρίαση της Βουλής που έγινε στις 22/04/1936 στην οποία τιμήθηκε η μνήμη του ελευθερίου Βενιζέλου είχε προκαλέσει εντύπωση η αγόρευση του Γεωργίου Παπανδρέου: «Ο Βενιζέλος ανήκει πια στην περιοχή του θρύλου. Όπως στο Ευαγγέλιο οι παραλυτικοί παίρνουν το κρεβάτι τους και περπατούν, έτσι και η παραλυτική Ελλάδα του 1897 στο πρόσταγμα του ελευθερίου Βενιζέλου περπάτησε και πραγματοποίησε μέσα σε 10 χρόνια όσα μάταια ποθούσε για αιώνες στο έθνος… Ο Βενιζέλος υπήρξε μέγας, γιατί στη δική του εντολή: «Γγενηθήτω κράτος» υπήρξε το αποτέλεσμα που κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να πετύχει: Εγένετο κράτος»!