Πρώτη πράξη του Εθνικού Διχασμού: Παραιτείται ο Βενιζέλος – Ήταν αυτός, ο βασικός υπαίτιος της Μικρασιατικής Καταστροφής;

Εθνικός Διχασμός, Μικρασιατική Καταστροφή, Βενιζέλος, βασιλιάς Κωνσταντίνος. Ποιοι οι αθώοι και ποιοι οι φταίχτες; Όλοι ένοχοι!

Το κύριο θέμα συζήτησης του Συμβουλίου του Στέμματος ήταν αν η Ελλάδα πρέπει να πάρει μέρος στον πόλεμο που κατέτρωγε τα σωθικά της Ευρώπης, στο πλευρό της Αντάντ, όπως ήθελε ο Βενιζέλος, ή να παραμείνει ουδέτερη, όπως ήθελε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος.

Στο Συμβούλιο του Στέμματος, που έγινε στις 18 και 20 Φεβρουαρίου του 1915, συμμετείχαν όλοι οι αρχηγοί των κομμάτων και όλοι όσοι είχαν διατελέσει στο παρελθόν πρωθυπουργοί. Σχεδόν όλοι απέρριψαν την άποψη του πρωθυπουργού Βενιζέλου, πως η Ελλάδα έπρεπε να λάβει μέρος στον πόλεμο από τη σωστή μεριά της Ιστορίας, δηλαδή εκείνη των Συμμάχων. Μετά από αυτό, ο Βενιζέλος που δεν είχε συνηθίσει στις ήττες και μάλιστα τις τόσο ξεκάθαρες, παραιτείται μια μέρα σαν σήμερα, 21 Φεβρουαρίου του 1915. Είναι η αρχή του ολέθριου για την Ελλάδα Εθνικού Διχασμού, που οδήγησε στην Μικρασιατική Καταστροφή, επτά χρόνια μετά.

Το χάος της ακυβερνησίας!

Μετά την παραίτηση Βενιζέλου, η πλειοψηφία της Βουλής διατήρησε τον βενιζελικό χαρακτήρα της και ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, που σχημάτισε κυβέρνηση, υποχρεώθηκε να παραιτηθεί πολύ σύντομα. Για ακόμα μια φορά η Ελλάδα απειλείται εκ των έσω: ακυβερνησία! Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος ανέθεσε σχηματισμό κυβέρνησης στον βουλευτή Πατρών Δημήτριο Γούναρη, που εισέρχεται ως πρωταγωνιστής στην πολιτική σκηνή του τόπου για να πέσει, λίγα χρόνια μετά, νεκρός από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος ως ένας από τους υπεύθυνους για τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Η πρώτη κίνηση του Γούναρη, με το που ανέλαβε πρωθυπουργός, ήταν να εξαπολύσει δριμεία επίθεση κατά του Βενιζέλου, τον οποίο κατηγόρησε (και μάλλον είχε δίκιο) πώς συναίνεσε με μυστική συμφωνία να δοθεί η Καβάλα στους Βούλγαρους, προκειμένου αυτοί να δελεαστούν και να βγουν στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα θα έπαιρνε κάποιες ελληνικές περιοχές στη μικρά Ασία (Σμύρνη), που δεν αφορούσαν τους Βουλγάρους, είχαν να κάνουν όμως με τους Τούρκους. Ο δημοσιογράφος-ερευνητής Βασίλης Ραφαηλίδης στην «Ιστορία του Νεοελληνικού Κράτους 1830 -1974» γράφει: «…ο Βενιζέλος δεν είχε στο νου του μόνο τη Σμύρνη, αλλά και την Κωνσταντινούπολη. Εφόσον, σκέπτονταν, παίρναμε μέρος στις επιχειρήσεις της Καλλίπολης θα βρισκόμασταν δίπλα και θα την αρπάζαμε μέσα στον γενικό χαμό. Όμως, στην περίπτωση νίκης, η Κωνσταντινούπολη είχε κατακυρωθεί ήδη υπέρ των συμμάχων Ρώσων και όχι υπέρ των μελλοντικών συμμάχων Ελλήνων. Κάπου, τα μυαλά του μεγαλοϊδεάτη Βενιζέλου είχαν πάρει αέρα. Και παρόλο που θα καταφέρει να απαγκιστρωθεί η χάρη στην τρομακτική του ευχέρεια στους ελιγμούς, αυτός και όχι ο ταλαίπωρος Γούναρης πρέπει να θεωρείται ο αρχικός υπεύθυνος για τη μικρασιατική καταστροφή»!

Οι αντιρρήσεις του Μεταξά

Το σχέδιο του Βενιζέλου προέβλεπε αποβατικό σώμα ελληνικού στρατού δυνάμεως 40.000 ανδρών, που θα λάμβανε μέρος στις επιχειρήσεις της Καλλίπολης και θα ενίσχυε ουσιαστικά τις ναυτικές επιχειρήσεις στις οποίες άλλωστε θα συνέπραττε και ο ελληνικός στόλος. Όμως, και μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Βενιζέλου, η δυνατότητα εξόδου της Ελλάδας στον πόλεμο όχι μόνο δεν είχε αποκλειστεί αλλά εξακολουθούσε να αποτελεί θέμα διαπραγματεύσεων με τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ο Ιωάννης Μεταξάς, που συμμετείχε στο Συμβούλιο του Στέμματος, ήταν ένας από τους πολλούς που διαφωνούσε με το Βενιζέλο φοβούμενος την αντίδραση της Βουλγαρίας που θα στρεφόταν σίγουρα κατά της Ελλάδας· δικαιώθηκε από τις εξελίξεις. 

Η αποδοχή του κυβερνητικού θώκου από το Δημήτριο Γούναρη έφερε τάχιστα την οξύτητα. Ο Δημήτριος Γούναρης ήταν αντιβενιζελικός από παλιά, που συγκέντρωνε πλάι του τους αντιπάλους του Βενιζέλου. Ο τελευταίος το γνώριζε αλλά δεν φαντάζονταν ότι ο Γούναρης θα ήταν η λύση μετά από αυτόν. Είχε πει μάλιστα, εξοργισμένος, ο Βενιζέλος: «Για το Θεό! Πώς είναι δυνατόν να ανατεθεί η πρωθυπουργία εις τον Γούναρην, που δεν έχει στη Βουλή παρά έναν οπαδό, τον Τσαλδάρην;»… Και όμως ανετέθη. Άλλωστε, ο βασιλιάς μπορούσε να διορίσει πρωθυπουργό και τον κηπουρό του… Τα υπόλοιπα τα ξεκαθάρισε ο Μεγάλος Πόλεμος...