Ρωμανός Διογένης: το οικτρό τέλος ενός από τους πιο τραγικούς Αυτοκράτορες του Βυζαντίου

Μια μέρα σαν σήμερα, 4 Αυγούστου του 1072, πεθαίνει ο Ρωμανός Διογένης, μια από τις τραγικότερες μορφές-αυτοκράτορας του Βυζαντίου, που εκείνος ήταν ουσιαστικά που έστρεψε την κλεψύδρα και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για το οδυνηρό τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας!

Ο Ρωμανός Διογένης, έπειτα από την ήττα στη Μάχη του Μάτζικερτ, ανατράπηκε από τους πολιτικούς αντιπάλους του, τυφλώθηκε, εξορίστηκε και πέθανε από τα τραύματά του…

Ο Μιχαήλ Ψελλός, λόγιος, φιλόσοφος, ιστορικός, ποιητής, ιατρός, αστρονόμος, διπλωμάτης, πολιτικός και συγγραφέας, σύγχρονος του Ρωμανού Διογένη και από εκείνους που συνέβαλλαν στην ανατροπή του, γράφει στη «Χρονογραφία» του: «Εξήλθε λοιπόν κατά των βαρβάρων με όλο το στρατό χωρίς να ξέρει πού πηγαίνει, χωρίς να γνωρίζει τι ήθελε να επιτύχει. Περιπλανιόταν εδώ και εκεί, θέλοντας να ακολουθήσει τον ένα δρόμο αλλά βαδίζοντας κάποιον άλλον, διατρέχοντας τη Συρία και την Περσία, κατορθώνοντας τούτο μόνο: να σέρνει το στρατό μας στα ενδότερα της χώρας, τραβώντας τον πάνω σε υψηλούς λόφους και ύστερα πάλι να τον σπρώχνει προς τα πεδινά και να τον στριμώχνει μέσα σε στενά περάσματα, με αποτέλεσμα πολλά παιδιά μας να χάνονται από τη στρατηγική του δεινότητα». Έτσι, ειρωνικά, περιγράφει ο Ψελλός ως στρατιωτικό τον Ρωμανό Διογένη.

«Εξολόθρευσε αμέτρητους εχθρούς»

Και για τη μοιραία Μάχη του Μάτζικερτ γράφει ο Ψελλός: «Πράγματι λοιπόν ζώστηκε τη στρατιωτική πανοπλία του και γύμνωσε το ξίφος κατά των εχθρών. Όπως μάλιστα πολλοί μου είπαν, εξολόθρευσε αμέτρητους εχθρούς και άλλους τόσους έτρεψε σε φυγή. Ύστερα τον συνέλαβαν και ο βασιλεύς των Ρωμαίων οδηγήθηκε δορυάλωτος στο εχθρικό στρατόπεδο. Λίγοι μόνο κατόρθωσαν να διαφύγουν, ενώ οι περισσότεροι αιχμαλωτίστηκαν και άλλοι τόσοι παραδόθηκαν στην κόψη του μαχαιριού».

Κι έπειτα ο Ρωμανός Διογένης παρέμεινε αιχμάλωτος του σουλτάνου Αλπ Αρσλάν, απελευθερώθηκε καταβάλλοντας λύτρα (όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη), ανετράπη από τον καίσαρα Ιωάννη Δούκα και το τέλος του ήταν οικτρό.

Κροκοδείλια δάκρυα...

Για εκείνο το τέλος γράφει ο Ψελλός: «Εκείνοι, λοιπόν, που ήταν οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του νέου αυτοκράτορα, φοβούμενοι μήπως ο Διογένης μηχανευτεί κάτι και γίνει ξανά αφορμή νέων προβλημάτων για τον βασιλιά, χωρίς να αποκαλύψουν το σχέδιό τους στον ίδιο, εκδίδουν έγγραφη διαταγή προς εκείνον ο οποίος τον κρατούσε τότε αιχμάλωτο να του αφαιρέσει τους οφθαλμούς και να τον τυφλώσει. Ο βασιλιάς αγνοούσε παντάπασι αυτό που ακολούθησε. Και ο Θεός γνωρίζει πολύ καλά αν διηγούμαι καμιά ιστορία γεμάτη κολακείες· όχι! Ό,τι καταγράφω εδώ είναι η μόνη αλήθεια. Για τούτο μόλις έμαθε- ήταν πλέον αργά να επέμβει- τα τραγικά περιστατικά ξέσπασε σε δάκρυα πολύ περισσότερα μάλιστα από όσα ο ίδιος ο Διογένης τη στιγμή του πάθους του, αποδοκιμάζοντας και βδελυσσόμενος το γεγονός. Όσο για τον Διογένη, οδηγήθηκε τυφλός στο μοναστήρι που έχτισε ο ίδιος, πάνω στο νησί που ονομάζεται Πρώτη. Εκεί έζησε για λίγο ακόμα, ώσπου απεδήμησεν εις Κύριον. Η βασιλεία του διήρκεσε λιγότερο από 4 χρόνια».

Να σημειώσουμε ότι τύφλωση του Ρωμανού Διογένη ανατέθηκε σε έναν άπειρο Εβραίο που κατέστησε την ποινή εξαιρετικά οδυνηρή· τον τύφλωσε μετά από τρεις προσπάθειες!
Επίσης, λέγεται ότι ο Μιχαήλ Ψελλός, μισητός εχθρός του Διογένη, του έστειλε επιστολή με την οποία τον συνεχάρη ειρωνικά για την απώλεια των ματιών του… Όμορφος, χριστιανικός και φιλεύσπλαχνός κόσμος ο Βυζαντινός, τελικά…