Κωνσταντινούπολη: Το Οικουμενικό Πατριαρχείο «ξόρκισε» κινηματογραφική βεβήλωση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου

Σε κινηματογραφικό σκηνικό τρόμου μετατράπηκε το ιστορικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 7 λεπτά ┋

Σε κινηματογραφικό σκηνικό τρόμου μετατράπηκε το ιστορικό Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου, το μεγαλύτερο ξύλινο κτήριο της Ευρώπης και εμβληματικό σύμβολο της ρωμιοσύνης της Κωνσταντινούπολης, προκαλώντας την άμεση αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Η ταινία, η οποία επεδίωκε να παρουσιάσει τον χώρο ως έδρα υπερφυσικού κακού, με σκηνές όπου ο σταυρός με τον Εσταυρωμένο μετατρέπεται σε στοιχείο τρόμου, τέθηκε εκτός προβολής, ύστερα από νομική προσφυγή του Πατριαρχείου. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατήγγειλε την παραγωγή για βεβήλωση και προσβολή της ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας του κτηρίου, οδηγώντας τις δικαστικές αρχές να αναστείλουν την κυκλοφορία της ταινίας.

Η τουρκική ταινία τρόμου με τίτλο «Ρωμαίικο Ορφανοτροφείο» (Rum Yetimhanesi) επρόκειτο να προβληθεί στις 18 Απριλίου 2025. Λίγες ώρες πριν, στις 17 Απριλίου, ο παραγωγός Μερτ Οζάν Ντουζ ανακοίνωσε ότι «με απόφαση δικαστηρίου αναστέλλεται η προβολή της ταινίας».

Οι συντελεστές της ταινίας (με σκηνοθέτη τον Τζεμ Καϊμακτσί), η οποία κατατάσσεται στην κατηγορία ταινιών τρόμου, επέλεξαν τον τίτλο «RUM YETIMHANESI» (σ.σ. Ρωμαίικο Ορφανοτροφείο) και στην αφίσα της ταινίας, στον τίτλο αντικατέστησαν το γράμμα ‘Τ’ με έναν Χριστιανικό Σταυρό, στον οποίο διακρίνεται ο Εσταυρωμένος. Παράλληλα,στην κορυφή της διαφημιστικής αφίσας της ταινίας έγραψαν «Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΡΩΜΑΙΙΚΟΥ ΟΡΦΑΝΟΤΡΟΦΕΙΟΥ».

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο «ξόρκισε» κινηματογραφική βεβήλωση του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου

Από το δελτίο τύπου που διοχετεύτηκε στα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία, διαβάζουμε την περίληψη της ταινίας:

«Η Nergis για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έχει επικοινωνία με την μητέρα της. Μια μέρα πληροφορείται από το νοσοκομείο ότι πέθανε. Μεταξύ των προσωπικών αντικειμένων της μητέρας της, που παραλαμβάνει από το νοσοκομείο, είναι κι ένα γράμμα που απευθύνεται σε αυτήν και μια παλιά φωτογραφία. Από την φωτογραφία ανακαλύπτει ότι έχει έναν αδελφό που δεν γνώριζε την ύπαρξη του. Η Nergis πηγαίνει στην Πρίγκηπο, όπου μαθαίνει ότι η μητέρα της πριν από χρόνια ήταν δασκάλα στο Ρωμαίικο Ορφανοτροφείο και ο αδελφός της χάθηκε όταν ήταν 10 χρονών. Αποφασίζει να ερευνήσει αυτό το μυστηριώδες γεγονός και στην διάρκεια της παραμονής της στο νησί ζει τρομακτικά επεισόδια. Συναντά τα φαντάσματα των παιδιών που έζησαν εκείνη την περίοδο στο Ορφανοτροφείο και αντιλαμβάνεται ότι το νησί πολιορκείται από κακά πνεύματα. Όταν αποφασίζει να φύγει από το νησί καταλαβαίνει ότι είναι πλέον αργά».

Το σοκ του τρέιλερ και η στοχοποίηση ενός συμβόλου

Σε ένα τρέιλερ γεμάτο σκοτεινούς υπαινιγμούς, προκαλεί αίσθηση η διαδοχική εμφάνιση ενός Χριστιανικού σταυρού και ενός Ναζιστικού αγκυλωτού σταυρού — με μορφή μεταλλίου — σε ένα συμβολικό σύμπλεγμα εικόνων. Η σύνδεση των δύο, εσκεμμένα ή όχι, γεννά έναν παραλληλισμό που φαντάζει έως και προσβλητικός.

Άμεση κινητοποίηση του Πατριαρχείου

Η αντίδραση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήταν άμεση. Η χρήση του Σταυρού σε μια ταινία τρόμου και μάλιστα σε αφίσα όπου «το βασικό θέμα της είναι τα φαντάσματα των ορφανών παιδιών», αλλά και η χρησιμοποίηση του τίτλου, των εικόνων και του ίδιου του κτηρίου του Ορφανοτροφείου Πριγκήπου, αποτέλεσαν νομικό και ηθικό προπέτασμα ενστάσεων.

«Η ιστορία του Ρωμαίικου Ορφανοτροφείου Πριγκήπου δεν μπορεί να είναι προϊόν ενός φανταστικού σεναρίου. Η πραγματική ιστορία του κτιρίου είναι κρυμμένη στις μνήμες της Ρωμαίικης κοινότητας, στα βιώματα και στους αγώνες της. Είμαστε σε επαφή με τους αρμοδίους του Υπουργείου σχετικά με την άδεια, το περιεχόμενο και την αφίσα», δήλωσε ο Λάκης Βίγκας, ο οποίος ορίστηκε από το Πατριαρχείο να έρθει σε επαφές με υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Επαρχίας Πριγκηπονήσων και του Υπουργείου Πολιτισμού.

Σύμφωνα με πληροφορίες από την ομογενειακή εφημερίδα «Ανατολή», η ανησυχία για τη χρήση του Σταυρού και των υπόλοιπων θρησκευτικών συμβόλων στην ταινία φαίνεται να έγινε αντιληπτή από τις τουρκικές αρχές. Ως αποτέλεσμα, οι παραγωγοί της ταινίας φέρονται να απέστειλαν μήνυμα προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το περιεχόμενο του οποίου παραμένει άγνωστο, ως μια προσπάθεια κατευνασμού της αντίδρασης.

Κρατική εμπλοκή και ευρύτερες διαστάσεις

Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός, πάντως, ότι η ταινία φέρεται να έλαβε κρατική χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και άδεια από σχετική Διεύθυνση του υπουργείου. Η εμπλοκή κρατικών φορέων, τη στιγμή που η ταινία εγείρει ζητήματα προσβολής θρησκευτικών συμβόλων, δημιούργησε εύλογες υποψίες για ανοχή σε στοχοποίηση των Χριστιανών.

Γκράφιτι στην Πόλη και γκρίζα διαφήμιση

Όπως αναφέρει η ομογενειακή εφημερίδα «Ανατολή», σε γειτονιές της Κωνσταντινούπολης εμφανίστηκαν ακόμη και γκράφιτι, που γράφουν “Ρωμαίικο Ορφανοτροφείο” και η χρονική σύμπτωση με την ταινία προκάλεσε σκέψεις για πιθανή «γκρίζα διαφήμιση».

Ασφαλιστικά μέτρα κατά της βεβήλωσης

Η νομική σύμβουλος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου κατέθεσε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων στο Δικαστήριο για την προστασία της Πνευματικής και Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.

Το Δικαστήριο, σε προσωρινή του απόφαση, αποδέχθηκε τις ενστάσεις και κατέγραψε ότι η εν λόγω παραγωγή απειλεί τη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια, τη θρησκευτική ειρήνη και περιλαμβάνει στοιχεία εγκλήματος μίσους. Ειδικά η χρήση του Σταυρού σε αυτό το πλαίσιο κρίθηκε ως κίνηση που δύναται να πυροδοτήσει λαϊκές αντιδράσεις και στοχοποίηση εκκλησιών και κοιμητηρίων.

Παραπλάνηση αρχών και αυθαίρετη χρήση συμβόλων

Η δικαστική απόφαση αποκάλυψε και τον τρόπο με τον οποίο επιχειρήθηκε να παρακαμφθούν οι αρχές: ο παραγωγός Μερτ Οζάν Ντούζ κατέθεσε αίτηση στις 12 Δεκεμβρίου 2024 στο Επαρχείο Νήσων με τίτλο άλλης ταινίας, «Ο Νυχτοφύλακας», προκειμένου να αποκτήσει έγκριση παραπλανώντας τις αρμόδιες αρχές.

Χωρίς άδεια από το Πατριαρχείο, αλλά και χωρίς επίσημη άδεια για χρήση του χώρου και της ονομασίας «Ρωμαίικο Ορφανοτροφείο», ο παραγωγός προχώρησε ακόμη και στην αίτηση κατοχύρωσης του ονόματος στο Τουρκικό Συμβούλιο Ευρεσιτεχνιών, επιδιώκοντας αθέμιτα εμπορικά οφέλη. Το Συμβούλιο απέρριψε την αίτηση, κρίνοντας ότι τα σύμβολα έχουν χαρακτήρα δημόσιου συμφέροντος και ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά.

Απειλή για την κοινωνική ειρήνη

Πέρα από την εσωτερική ένταση που θα μπορούσε να προκαλέσει η ταινία, η απόφαση του Δικαστηρίου επεσήμανε και τον διεθνή αντίκτυπο που θα είχε η προβολή της. Γίνεται αναφορά στον κίνδυνο δημιουργίας αρνητικού κλίματος απέναντι στην Τουρκία και στις διμερείς σχέσεις, ειδικά όταν διακυβεύεται η προστασία των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και της θρησκευτικής συνύπαρξης.

Η απόφαση της 15ης Απριλίου 2025 ορίζει:

• Την απαγόρευση προβολής της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες.

• Την απαγόρευση πρόσβασης στο τρέιλερ της ταινίας στην πλατφόρμα YouTube.

Δικαίωση του Πατριαρχείου

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν πέτυχε μόνο την παύση μιας ταινίας που προσβάλλει σύμβολα της ελληνικής κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη, αλλά πέτυχε να επανέλθει στη δημόσια σφαίρα και το βασικό του δικαίωμα επί του Ορφανοτροφείου Πριγκήπου.

Η ιδιοκτησία του Πατριαρχείου επί του κτιρίου έχει αναγνωριστεί ήδη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά από προσφυγή των δικηγόρων Ι. Κτιστάκη, Ν. Αλιβιζάτου και Τζ. Σοφουογλού. Η απόφαση του ΕΔΑΔ ανέτρεψε τουρκική απόφαση του 2005 που επιχειρούσε την κρατική υφαρπαγή του εμβληματικού κτιρίου, με βάση το επιχείρημα ότι δεν αναγνωρίζεται η νομική προσωπικότητα του Πατριαρχείου.

Διαβάστε ακόμη